Please enter banners and links.
1-2-3-2 اهداف عملکردیهدف کلان عملکردی این پروژه، ارائه یک برنامه فیزیکی عملکردی بهینه برای اراضی بستر طرح، در نسبت با قابلیت ها و محدودیت های منطقه، در جهت ایجاد یک دهکده گردشگری به منظور رفع نیازها و کمبودهای موجود در حوزه های تفریحی – فراغتی و اکوتوریستی می باشد که از طریق اهداف عملیاتی ذیل قابل حصول خواهد بود
تجزیه و تحلیل وضعیت موجود عملکردی سایت و ارتباطات و تعاملات آن با عملکردهای همجوار وشاخص منطقه
ارتقاء سطح کیفی و کمی عملکرد سایت در نسبت با قابلیت ها و محدودیت های آن و در نسبت و تعامل با سایر فضاها و عملکردهای تفریحی، فراغتی و ورزشی موجود در سطح استان
ایجاد مناظر و مرایای مناسب و شایسته در حاشیه رودخانه هراز
ایجاد مرکز جدید فعالیت های تفریحی – فراغتی در استان مازندران ، با توجه به کمبود های موجود
پاسخگویی به نیازهای تفریحی – فراغتی در سطح استان، از طریق استقرار عملکردهای مورد نیاز در مقیاس مناسب
1-2-3-3 اهداف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی
هدف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی این طراحی، یک نظام بهینه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی متناسب با منطقه طرح و سایت پروژه، در نسبت با ساختار جمعیتی و موقعیت اجتماعی و اقتصادی بهره برداران از مجموعه و کاهش ناهنجاری ها و ارتقاء هنجارهای اجتماعی درسطوح داخلی و خارجی مرتبط با سایت پروژه و نیز ایجاد فرصت های اقتصادی و شغلی جدید می باشد، به نحوی که متضمن بازخوردهای اقتصادی مثبت برای جامعه طرح نیز باشد. این امر از طریق اهداف عملیاتی ذیل پیگیری خواهد شد:
پالایش روحی و روانی بهره برداران منطقه حوزه نفوذ طرح، از طریق ایجاد فضایی شاد و مفرح بر اساس یک طراحی مناسب
ایجاد فرصت های شغلی و اقتصادی جدید در جهت ارتقاء توان اقتصادی ساکنان منطقه با جذب توریست در کنار اشتغال زایی برای افراد منطقه و طراحی بازارچه های محلی
پاسخگویی به نیازهای تفریحی- فراغتی مراجعان در جهت بازیابی قوای جسمی، ذهنی و روحی با طراحی فضاهای سرگرم کننده
ارتقاء کیفیات و شاخص های کنترلی – امنیتی و کاهش ناهنجاری ها و بزه های اجتماعی درسطوح درونی سایت
ایجاد زمینه های اجتماعی و فرهنگی لازم به منظور جلوگیری از تخریب محیط زیست و فضای بکر و طبیعی محدوده پروژه واهمیت عبور رودخانه از قلب شهر با پررنگ سازی اهمیت و نقش حیاتی آب در زندگی انسان با ترکیب آب و معماری
برای رسیدن به هدف اصلی (طراحی دهکده گردشگری) با توجه به اهداف فرعی(برنامه فیزیکی، مطالعات اقلیمی، بررسی پارامترهای تاثیرگذار و …) باید گام برداشت . به نحوی که ، بتواند به ایفای نقش تفریحی – فراغتی با ملاحظات زیست محیطی، عملکردی و زیبائی شناختی، در جهت گذران اوقات فراغت و با هدف ارتقاء ابعاد روحی، جسمی و ذهنی جمعیت بهره گیر از آن و نیز حفظ و صیانت از فضاهای بکر و طبیعی ، بپردازد.
1-2-4 پیشینه تحقیق یا ادبیات مربوطه
سابقه پردیس های ایرانی را می بایست در دوران باستان جستجو نمود در عین حال باغ شهرهایی که در دوره صفویه در ایران و بخصوص در اصفهان ایجاد شد را الهام بخش “ابنزرهاوارد” واضع تئوری باغ شهرها دانست. مشخصا از دهه 1350احداث پارک ها و باغ به سبک کشورهای اروپایی در ایران باب شد. (ابراهیم زاده، 2:1387)
آغاز توجه به فضای سبز درون شهری در غرب را در معنا و مفهوم دوران جدید صنعتی بایستی در عصر انقلاب صنعتی و دگرگونی های ناشی از آن در ابعاد سیاسی اقتصادی اجتماعی و فرهنگی جستجو کرد. (ابراهیم زاده، 3:1387) آسایش و ایجاد شرایط لازم برای یک زندگی مطلوب همواره هدف انسان بوده است تغییرات انجام شده در روی کره زمین بدست بشر و به منظور ایجاد آسایش و رفاه انسان صورت گرفته است. در ابتدا زندگی شهری با بکارگیری شیوه های سنتی برای ادامه زندگی در کنار طبیعت آغاز شد ولی با صنعتی شدن جوامع شهر نشین بطور قابل ملاحظه ای گسترش و تغییر شکل یافتند گسترش روز افزون صنعت منجر به دخل و تصرف در طبیعت و تخریب امکانات و منابع طبیعی معادن انرژی های طبیعی و جنگل ها شد، اکنون می باید در پی ایجاد شرایطی در جهت هماهنگی با محیط زیست و بوجود آوردن محیط زیستی پایدار بود. (ره شهر، 6:1382)
1-3 فرضیات و سوالات تحقیق
فرضیه احیا فضاهایی با پتانسیل بالا نقش موثر در بهبود توسعه شهری دارند.
سوالات اینکه:
چگونه می توان این بخش از شهر را به مرکز تفریحی فرهنگی تبدیل کرد؟
چگونه می توان آن را به نقطه قوت شهری تبدیل کرد؟
چگونه می توان با ایجاد فضای تفریحی جذب گردشگر کرد؟
چگونه می توان حضورپذیری و نفوذ افراد را در آن افزایش داد؟
1-4 روش تحقیق
در این رساله جمع آوری اطلاعات اولیه با روش کتابخانه ای می باشد واطلاعات منطقه مورد مطالعه از ، سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، سازمان نقشه برداری ، گروه مهندسین مشاور رهشهر، مقالههای انجام شده در این زمینه، سایت های معتبر که مقالات و مطالعات دهکدههای گردشگری را در اختیار کاربران قرار می دهند مانند سایت سازمان جهانی گردشگری می باشد.
1-5 جمع بندی
در این پایان نامه بعد از بیان کلیات با توجه به اهمیت موضوع برای پاسخگویی به سوالات با در نظر گرفتن اهداف، در فصل دوم به بیان کلیات و مبانی نظری دهکده گردشگری می پردازیم تا به شناخت جامع تری در مورد آن برسیم در فصل سوم به بررسی وضع موجود و ارزش ها و پتانسیل های منطقه می پردازیم تا به تفکر عمیق تری برای طراحی برسیم و فصل چهارم ارائه برنامه فیزیکی است برای طراحی دقیق و اصولی و در نهایت فصل پنجم به بررسی شرایط اقلیمی و تحلیل سایت مورد نظر می پردازد تا با کمک این شناخت ها به یک فرم مناسب و قرار گیری صحیح در سایت بپردازیم.
فصل دوم
کلیات و مبانی نظری طرح
2-1 مقدمه
در این فصل، بعد از شرح و توضیح برخی از نظریهها و مدلهای رایج در رابطه با دهکده گردشگری به شناختی جامع نسبت به معانی و مفاهیم، مبانی و نظریه های تئوریک مرتبط که در واقع ترسیم کننده ذهنیت معنایی پروژه می باشد، می رسیم و همراه آن بعد از بررسی نمونه های موردی در سطوح کل و خرد فضاها به راهکارها و پیشنهادات لازم جهت نیازسنجی فضاها و فرم ارتباطی بین آنها می رسیم که در نهایت در روند طراحی از آنها استفاده می کنیم.
2-2 تعاریف مفاهیم و نظریه های مرتبط با موضوع
در ابتدا به تعریف واژه های مرتبط با عنوان مانند تفریح، تفرج ، تفرجگاه، گردش میپردازیم تا به یک آشنایی کلی در این رابطه برسیم و بعد شرح عنوان های مرتبط و کاربرد آنها در بخش طراحی پایان نامه را بیان می کنیم.
2-2-1 تفریح
تفریح عبارتست ازهرگونه فعالیت یا عدم فعالیتی که با قصد قبلی و با میل و رغبت در اوقات فراغت انجام می گیرد . بنابراین تفریح یک تجربه احساسی و لذت بخش است که با تمایل افراد درهنگام فراغت به آنها دست می دهد . به عبارت دیگر، هنگامی که کوچکترین احساسی ازاجبار در فعالیت یا عدم فعالیت در زمان فراغت وجود نداشته باشد به طور قطع و مسلم این حالت را می توان تفریح نامید . تفریح به طورکلی با کار، تباین کامل دارد و وجه تمایزآن، جنبه فعالیت آن نیست . بلکه وضع، حالت و احساسی است که در آن به افراد دست می دهد وآنها را فرا می گیرد هرتفریحی در زمان فراغت انجام می گیرد ولی همه او قات فراغت صرف تفریح نمی شود . فعالیت یا عدم فعالیتی که بدون هدف و برنامه و بدون قصد قبلی باشد ، جزء تفریح محسوب نمی شود.(مجنونیان، 16:1374)
محققی به نام نیومین این تعریف را ارائه می دهد ((تفریح به هرنوع فردی یا گروهی اطلاق می شود که در اوقات فراغت صورت می گیرد و از آنجا که یک فعالیت آزاد، اختیاری و لذت بخش است، جاذبه خاصی دارد)) کارلسن، دیپ و مکلین درکتاب تفریح در زندگی آمریکائی تعریف زیر را ارائه می کنند(( تفریح هر نوع کار لذتبخش درایام فراغت است که افراد با اختیار و داوطلبانه در آن شرکت می جویند و به وسیله آن خود را خوشحال و سرگرم می سازند))(شفیعی نسب،16:1383)
2-2-2 تفرج
تفرج به مفهوم ارزشیابی اوقات فراغت به منظوربازسازی و خودیابی روانی و فیزیکی مجدد شخص است تفرج در زبان انگلیسی درقالب کلمهrecreation آمده است که از ریشه لاتین می باشد که re به معنی تکرار مجدد و creation به معنی خلق کردن وساختن م ی باشد و درمجموع به معنی خود بازسازی (دوباره سازی و بازسازی) روحی و فیزیکی شخص ، برای شروع یک دوره فعالیتی- کاری جدید است.( شفیعی نسب،13:1383)
تفریح به طوراعم هرنوع سرگرمی و بازی فعالیتی که در این زمینه خواه در فضای بسته وخواه در فضای باز انجام می شود گفته می شود . اما کلیه بازیها و سرگرمی هایی که معمولا درهوای آزاد و خارج ازمحیط منزل و سکونت، مخصوصاً درمنابع طبیعی انجام می گیرد مانند قدم زدن درطبیعت ، تماشای مناظر درجنگل ها ومراتع ، اسب سواری، قایق رانی، اسکی، کمپینگ، پیک نیک و …انجام می شود تفرج نامیده می شود(توکلی،92:1371) تفرج در محیطهای باز به فضا و منابع نیاز دارد. ازمناسب ترین منابعی که می تواند کیفیت تفرج را بالا ببرند می توان منابع طبیعی و کمتر تغییریافته را نام برد که هنوز جنبه های زیبایی شناسی خود را حفظ کرده اند. استفاده از تمام اشکال پارکها بدون توجهه به کیفیت، گستردگی یا مسافت و دسترسی، به معنی تفرج است. (مجنونیان،16:1374)
2-2-3 تفرجگاه
یک منبع طبیعی برای تفرج ، عبارت است از هرگونه سیستم طبیعی اعم ازآب یا خشکی که برای استفاده تفرجگاهی کنارگذاشته می شود یک تفرجگاه می تواند طیف گسترده ای از سیماهای طبیعی را ازیک جویبار ساده تا یک غارکه درعمق زمین قراردارد را در بربگیرد استفاده یا امکان استفاده ازسیستم های طبیعی ، شرط اولیه برای تبدیل آن به یک منبع تفرجگاهی بالفعل یا بالقوه است. (مجنونیان،15:1374)
2-2-4 گردش
گردش عملی تفریحی است که به صورت غیر رسمی به مصرف وانگیزه ، شرایط زمانی ومکانی ، توان اقتصادی ، سطح فکری و فرهنگی ، فراهم بودن امکانات و علاقه مندیهای شخصی در مورد هر فرد یا گروه موضوعیتی منحصر به فرد پیدا می کند.(حقانی،4:1381)
2-2-5 فضای سبز و اهمیت آن
جنبه های تفریح و گذراندن اوقات فراغت امروزه فضای سبز را به عنوان یک ثروت ملی با ارزش درآورده است که بصورت منابع سرمایه و مستقیم یا غیرمستقیم در خدمت دولت هستند بطوری که رابطه بسیار نزدیک و ناگسستنی بین تقلیل در هزینه ها ی درمانی ، افزایش سطح
بهداشت عمومی ، اعتلای کیفیت زندگی و بالارفتن طول عمر متوسط با توسعه فضای سبز و درختکاری وجود دارد. (خادمی، 6:1365)
با توجه به مطالب بیان شده در طرح مورد نظر هم فضای سبز نقش بسزایی را ایفا می کند از جمله اهمیت های آن در کاریری مورد نظر در طراحی می توان موارد زیر را نام برد که در طراحی حتما به آنها می پردازیم :
الف- اهمیت فضای سبز در مبارزه با آلودگی
ب- اهمیت فضای سبز درجلوگیری ازآلودگی صوتی
پ- تعدیل درجه حرارت
ت- تأثیرفضای سبزدر روحیه افراد
ث- زیبایی آفرینی
ج- نفوذپذیری وجلوگیری از فرسایش
2-2-6 پارک
پارکها عبارتند از فضاهای سبزطراحی شده با کاربریهای مختلف برای استفاده های عمومی ، ازنظرپژوهش ، آموزش ، تفرج وحفظ سلامت محیط و مردم می باشند در واقع بخش ها و بافت هایی از شهر که عموم مردم به آن دسترسی فیزیکی و بصری دارند و در آن فعالیت هایی صورت می پذیرد. در واقع مکانی برای گذراندن اوقات فراغت، تعامل، گفتگو، آموزش و… می باشد. (سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور،26:1380)
ریچارد کارپنتر در واژه نامه اکولوژی خود واژه پارک لند را این گونه تعریف می کند ((پارک لند به منطقه ای گفته می شود که در آن درختان به صورت گروه گروه یا به صورت مجزا از هم دربستری ازپوشش علفی پراکنده اند)) این واژه امروزه بیش از هر واژه دیگری به اراضی طبیعی با درختزارهای پراکنده و شبه جنگلی که برای نوع خاصی از فعالیتهای تفریحی از قابلیت لازم برخوردارند ، گفته می شود. تعاریف زیر در فرهنگ های مختلف گوشه ای از ویژگی های پارک را نشان می دهند.
پارکها معمولاً فضاهایی هستند که استفاده های متنوع در عین حال محدود و غیرمشخص دارند و با شکلی انعطاف پذیر وحداقل ساخت و ساز و حداکثر استفاده از مصالح طبیعی جهت گردش، استراحت ، تفریح ، تفکر، بازی و … بنا می گردند . (ایزدپناه جهرمی،11:1381)
با توجه به تعریف پارک وجود چنین فضایی در طراحی دهکده لازم است و می توان پارک هایی با عنوان های اختصاصی مانند پارک کودکان، پارک زنان را در بخش های مختلف آن طراحی کرد.
2-2-7 آب و معماری
در همه دوران های تاریخی، معماران ما، آب را در مجموعه های خود وارد می کردند و گنجینه ای از خصوصیات فیزیکی، مذهبی و اسطوره ای آن را به خدمت می گرفتند تا معماری آنها از غنای بیشتری برخوردار باشد. پیش از ظهور اسلام در ایران، معماری در کنار آب و در دامن طبیعت بدون آنکه آنرا مخدوش سازد، حضور داشت. نقش آب بیشتر نقشی تجریدی بود، نیاشگاهها )معابد آناهیتا، آتشکده ها و…) در کنار آب و در نهایت احترام به وجود آب شکل می گرفتند. گویی آب و آتش بطور مسالمت آمیز در کنار هم قرار می گرفتند و وسعت خود را جشن می گرفتند. نمونه های آن را در آتشکده آذرگشنست و آتشکده کاریان شاهد هستیم آب در شکل گیری باغ ایرانی نقش اصلی و درختان، گیاهان و گل ها بعد از آب مهمترین نقش را دارند که جریان حضور آنها خود ریشه در آب دارد. حضور آب در باغ ایرانی، شکل دهنده شخصیت محیط اطراف است .(عمران شهران گیلان،49:1387)
از زمانی که انسان شروع به ساخت شهرها در کنار رودخانه کردند، ترکیب و نحوه جریان رودخانه ها سبب شکل گیری طرح خیابانی، کوچه ها و پار ک ها شده است. شبکه بندی موازی و عمودی با محور رودخانه ها در تمام شهر گسترش می یابد و خیابانها و بلوک ها ساختمانی را تشکیل می دهد. درحقیقت پل ها به عنوان واسطه عمل می کنند. در اصفهان منطقه ارمنی نشین جلفا در سوی دیگر زایند ه رود قرار گرفته سی و سه پل این منطقه را به سایر مناطق شهر پیوند می زند. سایت مورد نظر برای طراحی در شهرستان آمل در مکانی واقع شده که از دو جهت با پل و یک جهت با رودخانه همجوار است. پل ها اغلب دارای موقعیت شهری برجسته ای هستند و اگر چنانچه جذاب باشند به سمبل شهری تبدیل می شود مثل پل خواجو و سی و سه پل و پل معلق در آمل. بر خلاف فواره ها چشمه ها و رودخانه ها که ذاتاً عناصر جنبشی هستند، آبگیرها و حوض ها عناصری آرام هستند که آب حاصل از چرخه آب را جمع آوری می کنند.
بر روی رودخانه هراز درون شهر آمل پنج پل عبور می کنند که همگی پل ارتباطی دو بخش اصلی شهر می باشند دو پل مربوط به دوره پهلوی و باقی در چند سال اخیر ساخته شده اند که جز سمبل های شهر محسوب می شوند. همانطور که ذکر شد دارای موقعیت شهری برجسته ای هستند خصوصا پل معلق در کنار سایت مورد نظر برای طراحی که از سبک طراحی طاق مانند پایه های پل می توان در طراحی استفاده کرد. و به دلیل ارزش های تاریخی پل ها بهتر است بناهای مورد طراحی از نظر ارتفاع و ظاهر با آنها هماهنگ باشند.
آب های راکد به طور طبیعی انعکاس دهنده تصاویرهستند و به دلیل انعکاس پذیری خود، عامل تعیین کننده ای در ترکیب هستند. سطح آینه ای آنها محیط اطراف را می پذیرد و سپس منعکس می کند. در معماری ما حوض ها به عنوان سمبل آب راکد استفاده می شوند و با اشکال هندسی منظم خود، متعادل کننده بنا هستند حوض های جلوی بناها، مکمل معماری می شوند و مانند آینه آنها را در خود منعکس می کنند که نمونه بارز آن چهلستون اصفهان است .
پیشنهاد دیگری که برای طراحی محوطه می توان بیان کرد استفاده از همین حوض ها و آبنماها است، که با ایجاد شکست در مسیر رودخانه و داخل کردن آب به داخل سایت به ترکیب آن با معماری می پردازیم حرکت جاری آب در مقابل ایستایی و ثبات معماری، تضاد زیبایی است.
2-3 نظریه ها
2-3-1 گردشگری(توریسم و انواع آن)
گردشگری (توریسم) بر اساس تعریف سازمان جهانی توریسم(WTO)، به فعالیتهایی اطلاق میشود که به مکانهایی خارج از محیط عادی خود به منظور گذران ایام فراغت، انجام کار و سایر هدفها، میروند. توریسم در تعریف وسیع آن شامل افرادی میشود که در ارتباط با کار و حرفهی خویش سفر میکنند و آنان که فعالیتهای علمی و تحقیقاتی انجام میدهند. به این ترتیب، دامنهی تاثیرگذاری توریسم بر محیط و تاثیرپذیری آن از محیط، بسیار وسیعتر میشود. همچنین توریسم مجموعه تعاملهایی است که در فرآیند جذب و میهمانداری، بین توریستها، سازمانهای مسافرتی، دولت های مبدا، دولتهای میزبان و مردم محلی برقرار میشود.
توریسم یک مقولهی چند بعدی است و با عوامل متعددی در ارتباط است. عوامل عمده و تاثیرگذار در صنعت توریسم عبارتاند از: توریستها، دولتهای مبدا، دولتهای مقصد، مردم بومی، سازمانهای توریستی (آژانسهای مسافرتی داخلی و بینالمللی)، موسسات آموزشی (دانشگاهها و سازمانهای فنی و حرفهای) سازمانهای خدماتی (هتلها، متلها، میهمانپذیرها)، زیرساختهای اقتصادی (جادهها، شبکه فاضلاب، شبکههای ارتباطی)، شبکهی حمل و نقل (هوایی، زمینی، دریایی)، جذابیتهای توریستی (تاریخی، طبیعی، فرهنگی…) کلیه این عوامل تحت تاثیر عوامل محیطی مانند عوامل فرهنگی و اجتماعی، سیاسی و امنیتی، اقتصادی، تکنولوژی و محیط زیستی قرار دارند. (زاهدی، 4:1385)
2-3-2 نوع شناسی گردشگری (تورسیم)
در این قسمت به چند نوع طبقهبندی از توریسم اشاره میشود تا بعد از آشنایی با انواع مختلف آن بتوان نوع توریسم مورد نظر در این طراحی را مشخص کرد و بر اساس نیازهای آنها طراحی کرد :
2-3-2-1 توریسم انبوه
توریسم انبوه عبارت است از توریسم تجاری معمولی که در سطح گستردهای در سراسر جهان وجود دارد. این قبیل فعالیت های توریستی توسط شرکتهای بزرگ توریستی انجام میشود و بازارهای خاص خود را دارد که معمولا در نواحی خاصی از جهان تمرکز دارند.
توریسم انبوه از نظر انگیزهی مسافرت و مقصد انتخابی متفاوت است. در این نوع توریسم، جهانگردان در جست و جوی اصالت، تازگی و تنوع در محلهای مورد بازدید هستند.
2-3-2-2 توریسم فام یا توریسم فرهنگی،اکوتوریسم و ماجراجویانه
کلمهی فام از حروف اول کلمات فرهنگی، اکوتوریسم و ماجراجویانه تشکیل شده است. در این طبقهبندی توریسم به سه دسته تقسیم شده است در توریسم فرهنگی، هدف توریست دیدار از مراسم، خصوصیات، و نمودهای فرهنگی جامعهی میزبان است.
در اکوتوریسم، دیدار از طبیعت در کانون توجه توریستها قرار دارد توریسم ماجراجویانه نیز با خطرپذیری و ماجراجویی ملازمه دارد ارتباط بین این سه نوع توریسم در نمودار2-1- نشان داده شده است.
توریسم ماجراجویانه
توریسم فرهنگی
اکوتوریس
م
توریسم فام
توریسم ماجراجویانه
توریسم فرهنگی
اکوتوریس
م
توریسم فام
نمودار 2-1 ارتباط تعاملی انواع توریسم2-3-2-3 توریسم عادی و توریسم طبیعت گرا
در این طبقهبندی، توریسم به دو دستهی توریسم عادی و طبیعتگرا تقسیم شده است. اگر چه همهی انواع توریسم به نحوی با طبیعت مرتبط میشوند، ولی در این طبقهبندی، استفادهی نهایی مورد نظر نیست البته ترسیم خطمشی بین انواع توریسم امکانپذیر نیست و در مواردی امکان تداخل و همپوشی وجود دارد، برای مثال توریسم ورزشی با اکوتوریسم و توریسم فرهنگی با توریسم تاریخی و توریسم زیارتی همپوشی دارد.
2-3-2-3-1 توریسم عادی
توریسم عادی نوعی از توریسم است که مقصد انتخابی آن الزاما با طبیعت سروکار نداشته باشد این نوع توریسم را میتوان به نوبهی خود در چند نوع فرعیتر تقسیمبندی کرد.
الف. توریسم تاریخی و باستانی
در این نوع توریسم، جهانگردان به جذابیت های تاریخی و آثار باستانی توجه میکنند، مانند: آثار تخت جمشید در ایران، اهرام ثلاثه در مصر، آثار تاریخی در رم و یونان.
ب. توریسم زیارتی
در این نوع توریسم، مکانهای زیارتی و مراسم و شعایر مذهبی مدنظر توریستها قرار میگیرد، مانند زیارت کعبه، اورشلیم و مشهد نمونههایی از مراسم و شعایر مذهبی که توجه برخی از جهانگردان را جلب میکنند عبارت اند از: مراسم عزاداری عاشورا و مراسم قالیشویان اردهال.
ج. توریسم فرهنگی
بسیاری از توریستها به بازدید و حضور در مراسم فرهنگی و هنری علاقمندند و برنامهی سفر خود را به گونهای تنظیم میکنند تا با فصل این آیینها و مراسم هماهنگ باشد. شرکت در برنامههای هنری مانند کنسرت موسیقی، اپرا و تاتر را نیز میتوان در این طبقه قرار داد.
د. توریسم ورزشی
برخی از جهانگردان برای رهایی از زندگی یکنواخت سراسر کار و مشغلهی خود در جست وجوی زمان و مکانی هستند تا ملزم به انجام تمرینات ورزشی شوند عده ای نیز برای بازدید از روادیدها و مسابقات ورزشی عزم سفر میکنند و به دیدار نقاطی میروند که از امکانات ورزشی خاص برخوردار باشد.
توریسم ورزشی قدمتی طولانی دارد مسابقات المپیک جهانی مصداق بارزی از توریسم ورزشی است که انبوه کثیری از توریستها را به سوی خود میکشاند و درآمد سرشاری راعاید کشورهای میزبان مینماید.
ه. دیدار از بستگان و دوستان
هدف برخی از مسافرتها دیدار از دوستان و آشنایان است البته در کنار این دیدارها ممکن است بازدیدهایی نیز از جذابیتهای توریستی به عمل آید اما کانون اصلی توجه در این مسافرتها، دیدار از بستگان و آشنایان است.
2-3-2-3-2 توریسم طبیتگرا
توریسم طبیعتگرا آن دسته از فعالیتهای توریستی را شامل میشود که مستقیما با منابع و جذابیتهای طبیعی سروکار دارند.
توریسم طبیتگرا را میتوان در شش دستهی فرعی دستهبندی کرد:
الف. توریسم ساحلی
ب.توریسم ماجراجویانه
ج.توریسم مصرفی
د.توریسم محصور
ه.توریسم سلامتی
و.اکوتوریسم
در اینجا به توضیح مختصر هر یک از این انواع میپردازیم:
الف. توریسم ساحلی یا ماسهای
این نوع توریسم با تفریحی شدن سواحل مدیترانه، قسمتهایی از اقیانوس آرام و آسیای جنوبشرقی ارتباط نزدیک دارد. در واقع این نوع توریسم با توسعهی بیرویهی خود موجب پدیدآمدن اثرات منفی اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و محیط زیستی در این مناطق شده است. در ایران نیز استفاده بیرویه و نسنجیده از امکانات طبیعی سواحل کشور و تحمیل ضایعات و پسماندهای آلوده به این مناطق باعث شده که صدمات جبرانناپذیری بر زیست بوم منطقه وارد آید.
ب. توریسم ماجراجویانه
توریسم ماجراجویانه نوعی از توریسم است که تا حدودی با خطر ملازمه دارد و فعالیت فیزیکی و مهارت ویژهای را میطلبد نمونههایی از این توریسم عبارتند از: اسکیروی آب، کوهنوردی، دریانوردی، غارنوردی، که در کلیهی این فعالیتها، طبیعت، فرد را به تلاش و چالش وا میدارد و این تلاشها با هیجان همراه است.
ج. توریسم مصرفی
در کلیهی انواع توریسم، به طور عام عامل مصرف وجود دارد. ولی توریسم مصرفی اشاره به فعالیتهایی دارد که به مصرف و آسیب رساندن به منابع طبیعی میانجامند.
متداولترین نوع توریسم مصرفی، ماهیگیری و شکار است. این نوع توریسم با انتقادات فراوانی مواجه شده است. از جمله اینکه کشتن جانوران از نظر محیط زیستی، سبب ایجاد اختلال در توازن بیولوژیکی میشود.
د. توریسم محصور
منظور از توریسم محصور آن نوع از توریسم است که عواملی از محیط زیست طبیعی را تحت شرایط خاص و کنترل شده نگهداری میکنند و در معرض دید توریست ها قرار میدهند، مانند باغ وحش ها، آکواریومها، قفسهای پرندگان.
ه.توریسم سلامتی
توریسم سلامتی آن نوع از توریسم است که با فعالیت های بهداشتی و درمانی مرتبط میشود و مورد توجه توریست هایی قرار میگیرد که به خواص درمانی منابع طبیعی توجه دارند مانند: چشمههای آبگرم گیاهان دارویی، سواحل لجنی و گلهای درمانی.
و. اکوتوریسم
برای اکوتوریسم تعاریف متعددی ارایه شده است که در اینجا به چند مورد اشاره میشود:
1 بازدید از یک منطقه به منظور مشاهدهی سرزمین، جانوران و گیاهان دست نخورده در آن منطقه.
2 سفر به طبیعت به نحوی که در عین محافظت از اکوسیستم، به شان جوامع محلی نیز احترام گذارده شود. در این تعریف، علاوه بر منابع طبیعی، به ارزشهای مردم محل نیز احترام گذارده شود. در این تعریف، علاوه بر منابع طبیعی، به ارزشهای مردم محل نیز توجه شده است و ضرورت ایجاد توازن بین منابع طبیعی، توریسم، جامعهی محلی و توریستها مورد توجه قرار گرفته است.
3 هکتورسبالوس-لاکوزین Hector Ceballos-Lascurianیکی از اولین کسانی است که در دههی1980 برای اکوتوریسم تعریف مشخصی ارایه کرده است، وی میگوید:« اکوتوریسم یعنی مسافرت به نواحی طبیعی تقریبا دست نخورده با هدف یادگیری، تحسین و استفاده از مناظر طبیعی، حیاتوحش و همچنین نمودهای فرهنگی گذشته و حال مردم بومی».
4 شورای مشورتی محیط زیست کشور کانادا، اکوتوریسم را تجربه مسافرت به طبیعت میداند که به محافظت از اکوسیستم کمک میکند و در عین حال شان جامعهی میزبان را نیز حفظ مینماید.
5 تعریفی که از جانب موسسهی ملی اکوتوریسم استرالیا ارایه شده، چنین است: «توریسم طبیعتگرا که با آموزش و آگاهی دربارهی محیط زیست طبیعی توام است و به گونهای مدیریت میشود که از نظر اکولوژیکی پایدار باشد».
6 اتحادیه بینالمللی محافظت از طبیعت (IUCN) اکوتوریسم را چنین تعریف کرده است:
«اکوتوریسم عبارت است از مسافرت مسوولانه به نواحی نسبتا بکر طبیعی به منظور لذت بردن از طبیعت به نحوی که اثرات منفی کمی بر طبیعت دارد و زمینه مشارکت اقتصادی-اجتماعی جمعیت بومی را فراهم میآورد».
7 تعریف جامعهی بینالمللی اکوتوریسم (IES) از اکوتوریسم عبارت است از:
«اکوتوریسم عبارت است از مسافرت مسوولانه به نواحی طبیعی که محیطزیست را محافظت و رفاه مردم محلی را تامین میکند».(زاهدی،1385: 4-17)
با توجه به توضیحات بیان شده نوع توریسمی که برای طراحی دهکده مورد نظر باید در نظر گرفت توریسم طبیعت گرا از نوع اکوتوریسم و بخشی هم ساحلی می باشد با توجه به اینکه حفظ محیط زیست از رویکردهای طراحی ما است.
2-4 کلیات و تعاریف دهکده گردشگری
جهت انجام مطالعات در خصوص طراحی دهکده گردشگری ابتدا باید به بررسی کلیات و مفاهیم دهکدههای گردشگری، انواع و کارکردها و شرایط ایجاد آن ها بپردازیم در این بخش از این تحقیق به بررسی مفاهیم دهکده های گردشگری با اشاره به نمونههای خارجی میپردازیم.
2-4-1 تعریف دهکده گردشگری
مکان هایی از یک استان هستند که آن مکان یا فواصل نزدیک به آن به لحاظ جاذبه های طبیعی، فرهنگی و تاریخی قابلیتهای لازم را برای جذب گردشگران دارند و نیازمند ایجاد تأسیسات و امکانات گردشگری و نیز اطلاع رسانی مناسب اند. دهکده گردشگری به عنوان یک مرکز برای تمرکز گردشگران داخلی به منظور انجام سفرهای درون استانی فراغتی، تعطیلاتی و سکونتی به مقصد جاذبه های متنوع گردشگری در سراسر استان میتواند کانونی برای اسکان و توزیع گردشگران در سطح هر استان باشد. از این رو این کانون میبایست دارای تمامی ویژگیهای مورد نیاز ساکنان، گردشگران و کسانی که اوقات فراغت خود را در دهکده میگذرانند باشد. بنابر این ساخت فضاهای تفریحی، ورزشی ، خدماتی و رفاهی در حد استاندارهای جهان امروز برای ایجاد دهکده پیش بینی میشود.
رعایت ملاحظات زیست محیطی و توسعة پایدار نیز از دیگر مشخصههایی است که میبایست در طرحهای پیشنهادی مورد نظر قرار گیرد. در این صورت میتوان اطمینان داشت که چه به لحاظ اقتصادی و چه به لحاظ فرهنگی احداث چنین دهکدههایی از بازدهی مناسب برخوردار باشد. اهدافی که در نظر است دهکده گردشگری به آن شناخته شود عبارتند از
افزایش شمار گردشگران در یک منطقه
افزایش درآمد عمومی از محل توسعه گردشگری
افزایش فرصتهای شغلی
بالفعل کردن ظرفیتهای بالقوه گردشگری در یک منطقه
جذب مشارکت بیشتر بخش خصوصی در توسعهی گردشگری
افزایش جذب سرمایه گذاری
ارتقای سطح خدمات عمومی به گردشگران (سازمان مناطق گردشگری کشور، 1381)
دهکدههای گردشگری، نواحی هستند که دارای برخی خصوصیات یک مکان به عنوان موضوع گردشگری است. در این ناحیه رسومات و فرهنگ جوامع محلی هنوز دستنخورده و بکر باقی مانده است. دهکده گردشگری همچنین ترکیبی از برخی عوامل حمایتی و حفاظتی است که در آن علاوه بر اینکه طبیعت و محیط زیست بکر میماند مواردی از قبیل شیوههای آشپزی ، سیستمهای کشاورزی سنتی و جوامع محلی نیز حفظ میشوند.
ایجاد و تهیه تسهیلات مناسب برای تبدیل یک مکان به عنوان مقصد گردشگری دارای اهمیت ویژه است این تسهیلات باعث میشود که بازدیدکنندگانی که مایل به گردشگری در این
مکانها هستند از تعطیلاتشان در این مکان لذت ببرند. این مکانها دارای فضاهایی هستند و یا در آنها فضاهایی ایجاد شده است که باعث میشود بازدیدکنندگان لحظات جالب و به یادماندنی را در فضایی متفاوت با محل زندگی خودشان تجربه کنند. در ادامه به معرفی انواع دهکده های گردشگری می پردازیم تا نوع مورد نظر در طراحی را معین کنیم.
2-2-4 ا نواع دهکده گردشگری
دهکده های گردشگری با توجه به قابلیتهای طبیعی که در آنجا مکانیابی و ساخته میشوند و همچنین با توجه به نقشها و عملکردهای مختلف به انواع مختلفی دستهبندی میشوند. دهکدههای گردشگری بر اساس مقدار قابلیتها و جاذبههای اطراف ممکن است دارای اقامتگاه باشند یا اینکه تنها کاربریهای محدودی را شامل شوند. پس از بررسی به این نتیجه می رسیم که دهکده مورد نظر در طراحی از چه نوعی می باشد.
2-4-2-1 شهرک ها و دهکده های سلامت
گردشگری سلامت(Health Tourism) نوعی از مسافرت است که علاوه بر تفریح، فراغت و آسایش، سلامت و مراقبتهای پزشکی را نیز به همراه دارد. در حال حاضر گردشگری درمانی از رو به رشدترین بخشهای صنعت گردشگری در جهان است و به سرعت در حال تبدیل شدن به صنعتی جهانی است. بهگونهای که در تمامی دنیا از مجموع افرادی که به عنوان گردشگر وارد کشورها میشوند(گردشگران بینالمللی) هفت درصد را کسانی تشکیل می دهند که برای درمان و استفاده از مواهب طبیعی آن کشور اقدام نمودهاند.
زمینههای فعالیت در حوزهی گردشگری سلامت در دنیا شامل: آب گرمهای معدنی(Health Spa)، برنامههای مدیریت وزن(Program Weight Management)، اعمال جراحی آرایشی و پلاستیک(Cosmetic and Plastic Surgery)، اعمال جراحی جایگزینی مفاصل زانو،…(Knee replacement)، اعمال جراحی بای-پس شریان قلب (Coronary By-pass Surgery)، پیوند اعضا (Organ Transplant)، چشمپزشکی (عمل لیزیک) (Lasik Surgery)، دندانپزشکی و کاشت دندان (Implantation Dental)، توانبخشی( Rehabilitation and Recuperation) و…هستند.
از جمله مناطق پیشرو در حوزهی گردشگری سلامت در دنیا (پیشرفته در این حوزه) میتوان به بحرین، سنگاپور، کوبا، کاستاریکا، مجارستان، اردن، لیتوانی، مالزی، تایلند، بلژیک، لهستان، ترکیه، دبی، آمریکا، آفریقای جنوبی و هند اشاره نمود. (زاهدی،17:1385)
2-4-2-2 دهکده ساحلی
دهکدههای ساحلی معمولا به مکانهای برون شهری اطلاق میشوند که در نواحی ساحلی که دارای قابلیتهای جذب گردشگر هستند شکل گرفته و مکانیابی میشوند. مانند دهکدهی ساحلی پانورمو در یونان که در ابتدای تشکیل روستای کوچکی بوده است اما عوامل متعدد باعث شده که این فضا تبدیل به دهکدهی گردشگری شود. در دهکدههای ساحلی عامل اصلی شکلگیری نزدیک بودن یا همجواری با ساحل دریا است.(شهرکی،29:1390) که دهکده مورد نظر در طراحی از نظر برخی ویژگی ها نزدیک به این نوع دهکده می باشد.
2-4-2-3 دهکده کوهستانی
دهکدههای کوهستانی که در مناطق کوهستانی شکل میگیرند معمولا دارای قابلیت ایجاد اقامتگاههای کوهستانی هستند و با توجه به شرایط جغرافیایی و اقلیمی در آن می توان فعالیتهایی نظیر اسکی، اسنوبورد، کوهنوردی، صخرهنوردی، اسنومبیل، پیادهروی و راهپیمایی، دوچرخهسواری در کوهستان، پاراگلایدر و… را برنامهریزی کرد. (شهرکی،31:1390)
2-4-2-4 دهکدههای بیابانی:
دهکدههای بیابانی در نواحی بیابانی شکل می گیرند این دهکدهها دارای اقامتگاههایی به منظور انجام فعالیتهایی از قبیل رصد ستارگان، انجام سافاری در شن با استفاده از تجهیزات مخصوص، شترسواری، شترمرغسواری، آشنایی با داروهای گیاهی و حیات وحش بیابان… ایجاد میشود از مهمترین کشورهایی که در تعیین مکان و تجهیز نواحی بیابانی جهت توسعهی صنعت گردشگری فعالیت کردهاند میتوان به کشور امارات و بیابانهای اطراف دبی اشاره کرد. (شهرکی،33:1390)
بنا بر موارد ذکر شده نوع دهکده مورد نظر برای طراحی تقریبا از نوع دهکده های ساحلی می باشد.
2-5 گردشگری و توریسم
2-5-1 جایگاه و عملکرد گردشگری در حیات شهری
شاید بیشترین مکانی که امر جهانگردی و سیاحت در آن به وقوع می پیوندد شهرها است. شهرنشینی که امروزپیچیده ترین دست آورد بشری است دارای ابعاد مختلف کالبدی،اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و مردم شناسی است با تردد جهانگردی در فضای شهر و مناسبات آن در عملکرد بیان شده عاملی تاثیر گذار است و هر چه شهری در معرض استفاده جهانگردان و سیاحتگران قرار گیرد بیشتر از عوامل ذکر شده متأثر خواهد شد. فراغت و تفریح و جهانگردی ازکلماتی هستند که هر کس بارها آنها را شنیده و یا به کار برده است، فراغت برای اغلب ما معادل اوقات فراغت است اما تفریح به فعالیت هایی گفته می شود که برای گذران اوقات فراغت انجام می گیرد کلمه جهانگردی اغلب در ذهن ما سفر،تعطیلات و مناظر دیدنی را تداعی می کنند .سفر به شهرها و استفاده از فضاهای عمومی برای تفریح و گذراندن اوقات فراغت گردشگران را به پارکها، سینماها، موزه ها، مراکز خرید، باغها و نمایشگاهها مختلف، زیارت گاهها و ساختمانها و بناهای دیدنی جلب می کند. بین گذران اوقات فراغت برای شهروندان و جهانگردان و سیا حتگران فرق است زیرا گذراندن اوقات فراغت برای سیاحتگران مستلزم انجام سفر می باشد بنابراین نوع تقاضای آن نیز متفاوت است. (عمران زاوه، 90:1382)
ساختار شهری که معطوف به فعالیت جهانگردی است با یک شهر معمولی فرق دارد . ایجاد سکونت گاهها وهتلها، مراکز تفریحی، تسهیلات کتابخانه ها، پذیرایی و راهنمایی در مراکز دیدنی شهری و حمل و نقل همه می بایست متناسب با مناسبات گردشگری شکل بگیرد همه این تسهیلات ظروفی است برای تبادل فرهنگ شهرها به سیاحتگران و از آنان به شهروندان، هر چه این عوامل مناسب تر آرایش پیداکند ، امر تبادل فرهنگی ناشی از سیا حتگری، آسان تر به وقوع می پیوندد(گی روشه، 82:1370) در محدوده سایت مورد نظر برای طراحی هتل شهر قرار دارد، که از نظر ظرفیت پاسخگوی مراجعین مجموعه می باشد و نیاز، اقامتگاه در این دهکده را پاسخ می دهد. همچنین از نظر نیاز به فضاهای فرهنگی با وجود سینما با دو سالن و موزه شهر در حاشیه بسیار نزدیک این سایت پاسخگو می باشد ولی پیشنهاد می شود برای طراحی سایت از محورهایی که از آنها می رسد کمک گرفت تا به نوعی این هماهنگی عملکردی را در سایت پلان نشان داد.
2-5-2 اکوتوریسم
چنانکه می دانیم انسان و طبیعت ترکیبی جدایی ناپذیرند آدمی در طبیعت به دنیا می آید، درطبیعت زندگی می کند و در طبیعت می میرد. تمامی جلوه های طبیعی اعم ازجنگل های طبیعی ، پارکهای ملی وحیات وحش ، رودخانه ها وطبیعت پیرامون آنها به ویژه آبشارها ، کوهسارها ، چشمه های طبیعی، ییلاق ها، مناطق شکار ، ماهیگیری در، دریاها و دریاچه ها و پیرامون آنها ، زیستگاههای طبیعی پرندگان مهاجر و بومی و نیزغارهای طبیعی ، گستره های گردشگری طبیعت را رقم می زند. انجمن بین المللی اکوتوریسم (International Ecotourism society)درتعریف اکوتوریسم آورده است : سفری مسئولانه به مناطق طبیعی است که ضمن حفاظت ازمحیط زیست ، سلامت جوامع محلی رانیز به ارمغان می آورد . اکوتوریسم درواقع سفربه یک منطقه طبیعی ، سفری که برای جوامع محلی سودمند باشد.سفری که انسان را به درک و فهم عمیق از طبیعت و محیط زیست رهنمون کرده وحامی حفاظت ازتنوع زیستی باشد. (کیارستمی، 33:1382) اکوتوریسم ازترکیب دو واژه اکولوژی و توریسم تشکیل شده است و درواقع محصول چالشهای فراوان بین طرفداران افراطی بهره گیری و استفاده بی حد ومرز ازطبیعت و طرفداران استفاده معقول و منطقی از این منابع می باشد، که درفارسی به معنای طبیعت گردی و گردشگری زیست محیطی می باشد. (امیرانی،4:1382)
اکوتوریسم پدیده ای تازه است که فقط بخشی ازکل صنعت توریسم را نشان می دهد و مبتنی برمسافرت هدفمند به مناطق نسبتاً طبیعی برای مطالعه ، لذت جویی ، استفاده معنوی ازمناظر وجانوران و هر نوع فعالیت فرهنگی معاصر یا گذشته موجود دراین مناطق می باشد که هدف اصلی ما در این پایان نامه طراحی با توجه به رویکرد اکولوژیک نیز همگام با این معیارها می باشد به همین دلیل به توضیح مختصری در این مورد می پردازیم.
این واژه درسال 1965 متداول گردید و چهار معیار برای اکوتوریسم ارائه شد
حداقل تأثیرمنفی برمحیط زیست.
حداقل تأثیرمنفی برفرهنگ و حداکثرمسئولیت پذیری نسبت به فرهنگ جامعه میزبان.
حداکثرسود اقتصادی برای جامعه میزبان.
حداکثر رضایت تفریحی جهت مشارکت گردشگران.
امروزه در مقیاس جهانی این موضوع پذیرفته شده است که اکوتوریسم باید مرتبط با حفاظت محیط زیست وبهره گیری مناسب و طولانی مدت از طبیعت، با حداقل تغییر در توازن محیط طبیعی و آسیب رسانی همراه باشد(محمدی،17:1382)
2-5-3 اکوتوریسم پایدار
اساس اکوتوریسم این است که چگونه توریست می تواند جهت ارتقاء، آگاهی و گذران اوقات فراغت و لذت جویی، منابع طبیعی و فرهنگی را مورد بازدید قراردهد بدون اینکه تأثیر منفی در این منابع داشته باشد. حفظ منابع تفرجی، توأم با بهره وری ازحساسیت بسیار برخورداراست مدیریت پایدار منابع تفرجی با واژه اکوتوریسم پایدارمترادف است.
اکوتوریسم نوعی مدیریت توریست است که سیستم اکولوژی در آن حراست می گردد. حفاظت و بهسازی محیط زیست طبیعی و تهیه برنامه ها ی اجرایی جهت ارتقاء زیبائیهای طبیعی با توسعه فضای سبز و ایجاد محوطه های تفرجی اقامتی در طبیعت همچون، محوطه های پیک نیک، کمپینگ، استراحت توأم با سیستمهای اطلاعاتی چند منظوره برای ارتقاء دانش استفاده کنندگان برای حمایت محیط زیست از اهداف طرح توسعه اکوتوریسم خواهد بود. پتانسیل تفرجی فراوان پارکهای جنگلی و ملی و … وجایگاه ویژه آنها در صنعت توریسم در توسعه اکوتوریسم مورد توجه است.(شریعت نژاد،14:1376)
ادعای اصلی طرفداران اکوتوریسم مبتنی بر آن است که اکوتوریسم بر راهبردهای محرک، راهکارهای عملی و اقدامات پیشگیرانه از راه فعال ساختن و بهره بردن از خود نواحی حساس طبیعی استوار شده و به توسعه پایداریاری می رساند . زیرا به این وسیله این گونه نواحی از دایره اشتغال و تهدید عملیات توسعه تهاجمی محیط زیست انسانی بیرون نگه می دارد.(بهروزفر،11:1382) یکی از اهداف این طراحی نیز همین می باشد که رودخانه که از نواحی حساس طبیعی است از دایره اشتغال و تهدید عملیات توسعه تهاجمی انسانی محفوظ بماند بنابر این و با توجه به رویکرد اکولوژیک طراحی یکی از راهکارهایی که پیشنهاد می شود این است که در طراحی از بناهایی با حجم ظریف مینی مال و دخالت کم در سایت طراحی شوند.
مفهوم توریسم واکوتوریسم پایدار ، روشی مقبول و ستوده است که ضمن برطرف ساختن نیازهای تفریحی گردشگران کنونی ، می بایست این حقیقت را نیز در نظر داشته باشد که مناطق مورد با زدید متعلق به نسل های آینده نیز می باشد و بایستی ضمن استفاده صحیح از آن، چنان آنها را حفظ نمود که فرزندان ما هم بتوانند این گوهرهای گرانبها را لمس نمایند.
استفاده صحیح از اکوتوریسم یا گردشگری محیطی می تواند علاوه بر منافع اقتصادی اجتماعی، تأثیر مثبتی برحفاظت از محیط زیست داشته باشد مثلاً کاربرد صحیح زمین باعث می شود زمین همچنان پوشیده از گیاهان بومی خود بماند وعلاوه بر منافع اقتصادی درونی متعدد، عده زیادی گردشگر به خود جلب کند و به
سرمایه گذاری های داخلی و خارجی در امور زیر بنایی کشور و در نهایت توسعه پایدار منجر شود. (محمدی،19:1382)
2-6 ایران ودهکده های گردشگری
به منظور ساخت دهکده های گردشگری در مناطق زیست محیطی؛ بر اساس توافق سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و سازمان حفاظت از محیط زیست در سال 1380 یک شبکه سه محوری از دهکده های گردشگری مشخص گردیده است. پایه این شبکه در سه محور البرز، زاگرس و کویر شکل گرفت با ویژگی های خاص این مناطق و گردشگرانی که خواهان این آب و هوا هستند، محور کویر که از استان های اصفهان، یزد، کرمان و سیستان از کنار دو کویر بزرگ دشت کویر و کویر لوت می گذرد و با عبور از قطر شمال غربی- جنوب شرقی، مسیری به اروپا تا پاکستان و هند است که گمان می رود بهترین مسیر برای جهانگردان اروپایی باشد و جذابیت های ویژه ای برای این گروه به وجود آورد.
محور زاگرس، مسیری در ارتفاعات شمالی- جنوبی ایران است که از استان های کردستان، کرمانشاه، لرستان، چهار محال، فارس و بوشهر می گذرد و ویژگی ها و جذابیت های زندگی عشایر و بومی را در بردارد؛ مسیری که حتی برای گردشگران داخلی هم از جذابیت های خاصی برخوردار است. محور البرز نیز مسیری در ارتفاعات شرقی- غربی ایران است، که از استان های آذربایجان، گیلان، مازندران، گلستان و خراسان می گذرد و در حال حاضر بیشترین سهم را در گردشگری داخلی ایران به خود اختصاص داده و سالانه میزبان بیش از 20 میلیون نفر گردشگر داخلی است.
محور کویر شامل دهکده های گردشگری جزیره سرگردان قم، تفت یزد و ماهان کرمان است و محور زاگرس دهکده های گردشگری شوراب لرستان، کوهرنگ چهار محال، بیستون کرمانشاه، مهارلو فارس و جزیره شیف بوشهر است. محور البرز دهکده های گردشگری جزیره آشوراده، بندر گز و بندر ترکمن در گلستان، پارک جنگلی گیسوم در گیلان، جزیره اسلامی در آذربایجان شرقی و نیشابور در خراسان را برای پیوستن به وعده دهکده های گردشگری دارد. (گروه بینالمللی رهشهر، 1388: 75)
2-7 ارائه الگوها و نمونه های مشابه در سطح کل، جزء و خرد فضاهای مجموعه
در آخرین گام از فرایند ارائه دیدگاههای اولیه طراحی در نسبت با موضوع طرح، نوبت به ارائه الگوها و نمونه های مشابه کل، جزء و خرد فضاهای پیش بینی شده در سطح مجموعه، خواهد
رسید. بدین منظور، در این بخش سعی می گردد تا با اتکاء به نمونه ها ی اجراء شده ، نسبت به دورنمایی مقدماتی از نظام شکل و عملکرد جزء و خرد فضاهای پیش بینی شده در دهکده گردشگری وارش اقدام گردد.
2-7-1 ارائه الگوهای مشابه در سطح کل فضا
2-7-1-1 پارک مرکزی شاتین(central park)
پارک مرکزی شاتین از جهاتی به دهکده مورد طراحی نزدیک می باشد، به عنوان مثال استفاده از آب در زیبا سازی مناظر، وجود فضاهای سبز، وجود فضاهای بازی، ا ستفاده از مجسمه در پارک و … و همچنین به لحاظ استفاده تلفیقی از سبکهای سنتی و نو به عنوان نمونه ای مشابه در نظر گرفته شده است.
شاتین همانطور که در تصویر شماره2-1 نشان داده شد، شهر جدیدی در هنگ کنگ است و دارای پارکی مرکزی با عنوان شاتین می باشد. پارک مرکزی شاتین ترکیبی از شکلهای سنتی محلی و بین ا لمللی است. زمین احیاء شده، بخش بزرگی از این پارک را تشکیل می دهد که اقتباسی بزرگتر ولی نه چندان دقیق از سبکهای مینیاتوری باغهای قدیمی چینی است عملکرد اصلی این شیوه، پنهان سازی ساختمانهای اطراف در عین ارتباط بصری با کوههای بالا و پشت ساختمانهاست.
2587625-16573500-62230-20828000
تصویر2-1- موقعیت پارک مرکزی شاتین روی نقشه شهر شاتین
پارک مرکزی شاتین حدود یک کیلومتر در راستای کناره رودخانه دره “شینگ مان ” امتداد یافته و عرض آن بین 80 تا 120 متر متغیر است در قسمت پایین رودخانه ، استادیوم عمومی ورزشی و میدان اسب دوانی شاتین قرار دارد و در نزدیکی آن مرکز ورزشی “جوبیلی “، کلوپ پارو زنی هنگ کنگ، چند زمین بازی اسکواش و یک استخر شنا واقع شده است. در تصویرهای 2-2و2-3 قسمت هایی از محوطه داخلی پارک نشان داده شده است.
260858032385000-889032385000
تصویر2-2و تصویر2-3 نماهایی از فضاهای داخلی پارک مرکزی شاتین
علیرغم وجود این بناهای تک عملکردی، این پارک، مجتمعی چند عملکردی، دائم الاستفاده و پناهگاهی برای عموم مردم است؛ خصوصاً برای جوانان و نوجوانانی که نیاز با محیط خاصی دارند تا در آن اجتماعاتی تشکیل دهند و یا وعده ملاقات بگذارند. در دسامبر 1981، مأموریت طراحی این پارک به brian
clouston و partners داده شد. طرح اولیه این پارک و توسعه آن توسط henry steed و همسرش Jennifer steed انجام شد. این زوج پیش از طراحی، چگونگی استفاده از پارکهای موجود هنگ کنگ را بررسی کردند و متوجه میزان کاربرد آنها به عنوان یک پناه گاه و مکان آسودگی از خانه های پر تراکم و پر جمعیت، فراوانی استفاده کنندگان نسل جوان و یک کاربرد اساسی دیگر که همانا عکاسی بود پی بردند. در تصویر شماره2-4 نمایی از آلاچیق و پل زیبای مجموعه شاتین را می توان مشاهده کرد.
3848108572500
تصویر2-4 نمایی از آلاچیق و پل مجموعه شاتین
به عنوان نخستین مبانی، قابلیت تداوم و ثبات، حس خصوصی بودن فضا و زیبایی در نظر گرفته شدند و در مرحله بعد، طراحان به ارتباط بین زمین و آرایش آن توجه کردند؛ از جمله اینکه باید اثر حضور ساختمانهای بلند و مشرف بر پارک و حس فشاری که این گونه بناها بر پارک وارد می کنند که در تصویر شماره2-3 قابل درک می باشد را تقلیل داد و در عین حال حس ارتباط با بقیه منطقه را حفظ کرد. در اطراف این شهر ، تپه هایی مخروطی شکل با سابقه آتش فشانی وجود دارند که تپه هایی کوچکتر و شبیه به آنها در پارک مرکزی ایجاد شد تا تأثیر تپه های خارجی را تشدید کنند و همچنین تپه ها وگیاه کاری های متعدد، ساختمانهای اطراف را به میزان قابل ملاحظه ای مستور و سر و صدای ترافیک را دفع می کنند. بر این اساس تپه ها ظاهراً نزدیکتر آمدند و چشم اندازهایی از رودخانه را نمایان ساختند. همچنین گذر گاههایی برای عبور عابران پیاده و باغچه هایی بین نواحی منظور کردند ناحیه هایی که به صورت رسمی، مستحکم و سخت ساخته شدند (yang) و ناحیه هایی که به صورت غیر رسمی، خاکی و خصوصی دارند (yin). همانطور که در تصاویر شماره2-5 و 2-6 میبینید استفاده از مجسمه هم به لحاظ تجدید سنتهای کهن و هم به لحاظ زیبا سازی محیط پارک در مجموعه پارک مرکزی شاتین مورد توجه است.
-14668534798000261747034798000
تصویر 2- 5 و تصویر 2- 6 استفاده از مجسمه هم به لحاظ تجدید سنتهای کهن و هم به لحاظ زیبا سازی
یکی از جنبه های اساسی طراحی پارک شاتین، تقسیم بندی آن است با این کار نه تنها درازای پارک، خرد و تقسیم می شود، بلکه برای مستقل کردن هر فضا، ایجاد حریمهای خصوصی و تشکیل فضاهایی با خصوصیات مشخص و متفاوت تأکید می گردد به دلیل تشابه در شکل سایت از این کار می توان به عنوان راهکاری برای کمتر نشان دادن کشیدگی زمین استفاده کرد. ناحیه مرکزی پارک مهمترین بخش پارک است که راه ورود به بخش های مختلف پارک را فراهم می آورد و ضمن ارتباط دادن پارک با آن سوی رودخانه، مردم را به سمت مجتمع فرهنگی، کتابخانه، تالار کنفرانس و رستوران، راهنمایی می کند. از این مرکزیت هم می توان در طراحی کمک فراوانی گرفت. در تصویر 2-6 ایستگاه دوچرخه سواری و در تصویر2-7مسیر دوچرخه سواری را در درون پارک می بینیم.
259842024320500-2984524320500
تصویر 2-6 محل کرایه دوچرخه تصویر2-7 مسیر ویژه دوچرخه
در تصویر 2-8 میدان مرکزی پارک شاتین نشان داده شده که دارای لبه های آلاچیق وار است و آبنمایی هندسی با آبشار و حوضچه های مختلف آن را تکمیل می کند. این ناحیه دارای آمفی تأتری رو باز است که دارای صحنه، محل اجرای ارکستر و گذرگاههای وسیعی می باشد که سایه درختان بر روی آن افتاده است.