بانک پایان نامه های روانشناسی
بانک پایان نامه های ارشد - رشته روانشناسی - پایان نامه روانشناسی بالینی,پایان نامه روانشناسی عمومی,پایان نامه روانشناسی بالینی,پایان نامه روانشناسی کودکان,پایان نامه روانشناسی استثنائی-با فرمت ورد - متن کامل-بانک پایان نامه های روانشناسی
بانک پایان نامه های ارشد - رشته روانشناسی - پایان نامه روانشناسی بالینی,پایان نامه روانشناسی عمومی,پایان نامه روانشناسی بالینی,پایان نامه روانشناسی کودکان,پایان نامه روانشناسی استثنائی-با فرمت ورد - متن کامل-پژوهش user7-336
2-2-2-1-1 هلن لوئیس.................................................................................................................................. 462-2-2-2 تئوریهای روان شناسی اجتماعی...................................................................................................... 472-2-2-2-1 نقش احساسات نقش پذیری تأملی در تسهیل کنترل اجتماعی................................................... 492-2-2-2-2 جورج هربرت مید...................................................................................................................... 502-2-2-2-3 چارلز هورتون کولی.................................................................................................................... 512-2-2-2-4 اروینگ گافمن........................................................................................................................... 522-2-2-2-5 توماس شف................................................................................................................................ 532-2-2-3 تئوری های جامعه شناختی.............................................................................................................. 582-2-2-3-1 جرج زیمل.................................................................................................................................. […]سایت دانلود پژوهش ها و منابع علمی
سایت دانلود پژوهش ها و منابع علمی دانشگاهی فنی تخصصی همه رشته ها – این سایت صرفا جهت کمک به گردآوری داده ها برای نگارش پژوهش های علمی و صرفه جویی در وقت پژوهشگران راه اندازی شده است
پژوهش user7-336
پژوهش user7-336
- By - پژوهش
- دسته‌بندی نشده
- تیر 19, 1396
- 0
پژوهش user7-336
چکیده:مقدمه: کنترل اجتماعی در همه جوامع و گروهها اعمال میشود، اما چگونگی و نحوه اعمال آن در فرهنگهای مختلف متفاوت است. طبق نظریه شرمساری بازپذیرکننده، جامعه باید محیطی فراهم بیاورد که در آن پذیرش متخلف و برگشت او به جامعه، به عنوان هدف اصلی دنبال گردد. نظریه شرمساری بازپذیرکننده، رهیافتی نئودورکهایمی است که بر نقش نیروهای ساختاری و فرهنگی در انسجام اجتماعی و جرم تأکید میگذارد. این نظریه، عدسیهای جدیدی پیش روی جامعه قرار میدهد و پیشنهادات و راهکارهای متفاوتی را در حوزههای گوناگون نهادی از جمله خانواده، مدرسه، محله، پلیس، دادگاه و ... عرضه میدارد.
اهداف: اهداف تحقیق حاضر عبارتند از: آزمون تجربی و بررسی تأییدپذیری هر کدام از ابعاد نظریه شرمساری بازپذیرکننده، ساخت ابزارهای (مقیاسهای) اندازهگیری، بررسی رابطه ابعاد شرمساری بازپذیرکننده با ابعاد بزهکاری، استفاده از متغیرهای میانگر، بررسی کاربستپذیری نظریه شرمساری بازپذیرکننده، بررسی و آزمون مدلهای مختلف تحلیلی، بسط نظریه شرمساری و بررسی دلالتهای سیاستی نظریه شرمساری بازپذیرکننده.
چهارچوب نظری: در تحقیق حاضر برای تییین بزهکاری از نظریه تلفیقی شرمساری بازپذیرکننده بریث ویت استفاده شده است. طبق نظریه شرمساری بازپذیرکننده، قویترین راهکار جرم حاوی دو عنصر اساسی است: شرمساری و بازپذیری. مطابق نظریه شرمساری بازپذیرکننده، جوامع در صورتی جرم کمتری خواهند داشت که شرم را به نحو موثری در زمینه جرم به کار ببندند. میزان خشونت در جامعه زیاد خواهد بود اگر رفتار خشونتآمیز شرمآور نباشد؛ نرخ تجاوز به عنف بالا خواهد بود اگر مردها بر آن افتخار و مباهات بورزند؛ جرایم یقهسفید رایج خواهد بود اگر قانونشکنی نه شرمآور، که زرنگی محسوب شود.
روش: این تحقیق، به روش پیمایش و متغیرمحور انجام یافته است. تمامی دانشآموزان دختر و پسر دبیرستانی سال سوم مشغول به تحصیل در شهر تبریز در نیمه اول سال تحصیلی 94-1393 جمعیت تحقیق این پژوهش را تشکیل میدهند. برای انتخاب نمونه، از روش نمونهگیری تصادفی طبقه‌ای چندمرحله‌ای استفاده شده است. اندازه نمونه جمعاً برابر با 835 نفر تعیین گردید. به منظور تجزیه و تحلیل دادهها و آزمون فرضیهها از ضرایب همبستگی، آزمون تحلیل واریانس و مدلسازی معادلات ساختاری استفاده شده است.
یافتهها و نتایج: یافتههای این تحقیق نشان میدهد که میانگین بزهکاری دانشآموزان در سطح دبیرستانهای شهر تبریز، در یک طیف 5 درجهای 04/2 بوده است. نتایج نشان داد که شرمساری و انگزنی اثر مستقیم بر بزهکاری ندارند، ولی دارای اثر غیرمستقیم بر بزهکاری میباشند. بازپذیری نه دارای اثر مستقیم و نه دارای اثر غیرمستقیم بوده است. بههمپیوستگی خانوادگی دارای اثر مستقیم و منفی، ولی فاقد اثر غیرمستقیم بوده است. همالان بزهکار هم دارای اثر مستقیم و هم دارای اثر غیرمستقیم بر بزهکاری بوده است. فشار دارای اثر مستقیم بر بزهکاری، ولی فاقد اثر مشروطکننده بر بزهکاری بوده است. در مجموع، متغیر همالان بزهکار و ارزشهای اخلاقی، بیشترین ضریب تأثیر را بر بزهکاری، در مدل معادلات ساختاری نشان دادهاند.
دلالتهای سیاستی: سیاست «جنبشهای اجتماعی» در سطح کلان و «عدالت ترمیمی» در سطح خرد از جمله مهمترین دلالتهای سیاستی تحقیق حاضر به شمار میروند. در سطح مدارس، در کشورهای گوناگون از مدلهای برنامهای عدالت ترمیمی استفاده شده است که سه مورد از آنها عبارتند از: حلقهها، میانجیگری دوستان و هیئت منصفه همسالان. در این رهیافت، به جای اینکه قواعد رفتاری توسط معلم تجویز یا تحمیل شود، به دانشآموزان فرصت داده میشود تا خود چگونگی خلق و ایجاد اجتماع مثبت را کشف نمایند. جلسات کلاسی روزانه به دانشآموزان امکان میدهد تا احساسات خود را به اشتراک بگذارند، در مورد مسائل کلاسی بحث نمایند و یاد بگیرند که چگونه مسائل خود را در یک فضای اخلاقی و دموکراتیکتر حل و فصل نمایند. مدل عدالتِ ترمیمیِ انضباط در مدارس، نویدبخش امکانات بیشتری برای کاهش بینظمی، قلدری و خشونت است.
کلیدواژهها: شرمساری، شرمساری بازپذیرکننده، انگزنی، بههمپیوستگی، اجتماعگرایی، عدالت ترمیمی، بزهکاری
فهرست مطالب عنوان صفحه
فصل اول: طرح موضوع................................................................................................................................. 2
1-1 بیان مسأله ................................................................................................................................................ 2
1-2 اهداف تحقیق............................................................................................................................................ 12
1-2-1 هدف کلی............................................................................................................................................. 12
1-2-2 اهداف فرعی............................................................................... ........................................................ 12
1-3 سوالات تحقیق.......................................................................................................................................... 12
1-3-1 سوال اصلی تحقیق............................................................................................................................... 12
1-3-2 سوال فرعی تحقیق............................................................................................................................... 12
2 فصل دوم: پیشینه تحقیق............................................................................................................................. 15
2-1 پیشینه تجربی............................................................................................................................................ 15
2-1-1 پژوهشهای داخلی ............................................................................................................................ 15
2-1-2 پژوهشهای خارجی............................................................................................................................ 15
2-1-2-1 آزمونهای غیرمستقیم نظریه شرمساری بازپذیرکننده........................................................................ 16
2-1-2-2 آزمونهای مستقیم نظریه شرمساری بازپذیرکننده.............................................................................. 19
2-1-2-2-1 جرایم یقه سفید........................................................................................................................... 20
2-1-2-2-2 تخلفات مجرمانه خرد................................................................................................................. 20
2-1-2-2-3 بزهکاری نوجوانان...................................................................................................................... 22
2-1-2-2-4 قلدری......................................................................................................................................... 23
2-1-2-3 طرح آزمایشی شرمساری بازپذیرکننده............................................................................................ 25
2-1-2-4 جمع بندی، تحلیل و نتیجه گیری از پیشینه تحقیقات تجربی.......................................................... 28
2-2 پیشینه نظری.............................................................................................................................................. 33
2-2-1 مروری بر تعاریف شرم و مفاهیم مرتبط با آن...................................................................................... 33
2-2-1-1 شرم.................................................................................................................................................. 33
2-2-1-2 رشد شرم......................................................................................................................................... 35
2-2-1-3 گناه.................................................................................................................................................. 37
2-2-1-4 رابطه شرم و گناه............................................................................................................................. 38
2-2-1-5 شرمساری و شرم به مثابه تجربه هایی مخرب................................................................................. 38
2-2-1-6 شرمساری و شرم............................................................................................................................ 39
2-2-1-7 سه نوع تلقی از شرم....................................................................................................................... 42
2-2-1-7-1 شرم به مثابه تهدید اجتماعی...................................................................................................... 43
2-2-1-7-2 شرم به مثابه شکست شخصی..................................................................................................... 43
2-2-1-7-3 شرم به مثابه تهدید اخلاقی......................................................................................................... 44
2-2-2 تئوریهای مرتبط با شرم........................................................................................................................ 46
2-2-2-1 تئوریهای روان شناختی................................................................................................................... 46
2-2-2-1-1 هلن لوئیس.................................................................................................................................. 46
2-2-2-2 تئوریهای روان شناسی اجتماعی...................................................................................................... 47
2-2-2-2-1 نقش احساسات نقش پذیری تأملی در تسهیل کنترل اجتماعی................................................... 49
2-2-2-2-2 جورج هربرت مید...................................................................................................................... 50
2-2-2-2-3 چارلز هورتون کولی.................................................................................................................... 51
2-2-2-2-4 اروینگ گافمن........................................................................................................................... 52
2-2-2-2-5 توماس شف................................................................................................................................ 53
2-2-2-3 تئوری های جامعه شناختی.............................................................................................................. 58
2-2-2-3-1 جرج زیمل.................................................................................................................................. 58
2-2-2-3-2 امیل دورکیم................................................................................................................................ 59
2-2-2-3-3 نوربرت الیاس............................................................................................................................. 60
2-2-2-3-4 میشل فوکو.................................................................................................................................. 63
2-2-2-3-5 رندال کالینز................................................................................................................................. 65
2-2-2-3-6 جاناتان ترنر................................................................................................................................. 66
2-2-3جمع بندی و نتیجه گیری پیشینه تجربی و نظری تحقیق................................................................. 67
3 - فصل سوم: چهارچوب نظری تحقیق...................................................................................................... 70
3-1 بنیادهای نظریه جرم شناختی................................................................................................................... 70
3-1-1 خصوصیات نظریه ها........................................................................................................................... 70
3-2 نظریه های ترکیبی.................................................................................................................................... 72
انواع ترکیب نظری............................................................................................................................................ 73
3-3 نظریه شرمساری بازپذیرکننده................................................................................................................... 79
3-3-1 تلقی از فرد در نظریه بریث ویت......................................................................................................... 84
3-3-2 حوزه ها و قلمروهای تبیینی نظریه بریث ویت.................................................................................... 85
3-3-3 مفاهیم کلیدی نظریه شرمساری............................................................................................................ 86
3-3-3-1 به هم پیوستگی............................................................................................................................... 86
3-3-3-2 اجتماع گرایی.................................................................................................................................. 87
3-3-3-3 شرمساری........................................................................................................................................ 90
3-3-3-4 شرمساری بازپذیرکننده.................................................................................................................... 91
3-3-3-5 انگ زنی/داغ ننگ............................................................................................................................ 92
3-3-3-6 خرده فرهنگ های مجرمانه.............................................................................................................. 92
3-3-4 خلاصه و جمع بندی نظریه شرمساری بازپذیرکننده............................................................................ 95
3-4 دلالت های شرمساری بازپذیرکننده برای کنترل اجتماعی......................................................................... 98
3-4-1 نظریه هنجاری در برابر نظریه تبیینی.................................................................................................... 100
3-4-1-1 سیاست های جنبش اجتماعی.......................................................................................................... 101
3-4-1-2 عدالت ترمیمی................................................................................................................................. 102
3-5 عدالت ترمیمی چیست؟............................................................................................................................ 102
3-5-1 اصول عدالت ترمیمی........................................................................................................................... 104
3-5-2 ترمیم مادی و ترمیم نمادی.................................................................................................................. 106
3-5-3 عدالت ترمیمی و نظریه شرمساری بازپذیرکننده بریث ویت................................................................ 106
3-5-4 اصلاح عدالت جوانان و عدالت ترمیمی.............................................................................................. 107
3-5-5 منافع ششگانه عدالت ترمیمی............................................................................................................. 108
3-5-6 برنامه های ترمیمی............................................................................................................................... 109
3-5-7 مفهوم عدالت در اسلام......................................................................................................................... 110
3-5-7-1 عدالت در قانون جزای اسلامی........................................................................................................ 111
3-5-7-2 منزلت انسان و اهمیت اجتماع در آیین دادرسی اسلامی.................................................................. 112
3-5-7-3 گذشت، شفقت و توبه در قوانین اسلامی........................................................................................ 113
3-6 مسیرهای جرح و تعدیل نظریه شرمساری................................................................................................ 115
3-6-1 فشار به مثابه عامل مشروط کننده......................................................................................................... 115
3-7 فرضیات و مدل تحقیق............................................................................................................................. 117
3-7-1 فرضیه های مربوط به شرمساری: ........................................................................................................ 118
3-7-1-1 شرمساری والدین ارتباط مستقیم و منفی با بزهکاری دارد.............................................................. 118
3-7-1-2 شرمساری والدین از طریق افزایش انتظار شرم، موجب کاهش بزهکاری می گردد........................ 118
3-7-1-3 شرمساری والدین از طریق افزایش ارزشهای اخلاقی، موجب کاهش بزهکاری می گردد.............. 118
3-7-2 فرضیه های مربوط به بازپذیری........................................................................................................... 118
3-7-2-1 بازپذیری والدین ارتباط مستقیم و منفی با بزهکاری دارد. ............................................................. 118
3-7-3 فرضیه های مربوط به انگ زنی............................................................................................................ 118
3-7-3-1 انگ زنی والدین ارتباط مستقیم و مثبت با بزهکاری دارد............................................................... 118
3-7-3-2 انگ زنی والدین از طریق افزایش همالان بزهکار، موجب افزایش بزهکاری می گردد................... 118
3-7-4 فرضیه های مربوط به به هم پیوستگی.................................................................................................. 118
3-7-4-1 به هم پیوستگی خانوادگی ارتباط مستقیم و منفی با بزهکاری دارد................................................. 118
3-7-4-2 به هم پیوستگی خانوادگی از مسیر تأثیر گذاری بر شرمساری والدین، با بزهکاری ارتباط غیرمستقیم و منفی دارد.................................................................................................................................... 118
3-7-4-3 به هم پیوستگی خانوادگی از مسیر تأثیر گذاری بر بازپذیری والدین، با بزهکاری ارتباط غیرمستقیم و منفی دارد..................................................................................................................................... 118
3-7-4-4 به هم پیوستگی خانوادگی از مسیر تأثیر گذاری بر انگ زنی والدین، با بزهکاری ارتباط غیرمستقیم و منفی دارد....................................................................................................................................................... 118
3-7-5 فرضیه های مربوط به همالان بزهکار................................................................................................... 118
3-7-5-1 همالان بزهکار ارتباط مستقیم و مثبتی با بزهکاری دارد.................................................................. 118
3-7-5-2 همالان بزهکار از طریق کاهش انتظار شرم، موجب افزایش بزهکاری می گردد............................. 118
3-7-5-3 همالان بزهکار از طریق کاهش ارزشهای اخلاقی، موجب افزایش بزهکاری می گردد. ................. 118
3-7-6 فرضیه های مربوط به فشار.................................................................................................................. 118
3-7-6-1 فشار ارتباط مستقیم و مثبتی با بزهکاری دارد.................................................................................. 118
3-7-6-2 اثر انگ زنی والدین بر بزهکاری کمتر از اثر مشروط آن تحت شرایط فشار بالا است. به عبارتی تأثیر انگزنی روی بزهکاری بر اساس میزان فشار، تفاوت می یابد................................................................... 118
3-7-6-3 اثر شرمساری والدین بر بزهکاری کمتر از اثر مشروط آن تحت شرایط فشار پایین است. به عبارتی تأثیر شرمساری والدین روی بزهکاری بر اساس میزان فشار، تفاوت می یابد...................................... 118
4 فصل چهارم: روش..................................................................................................................................... 121
4-1 روش......................................................................................................................................................... 121
4-2 تصریح مفاهیم و نحوه سنجش متغیرها.................................................................................................... 122
4-2-1 متغیر وابسته تحقیق.............................................................................................................................. 122
4-2-2 متغیرهای مستقل................................................................................................................................... 132
4-2-2-1 به هم پیوستگی خانوادگی............................................................................................................... 132
4-2-3 متغیرهای میانجی................................................................................................................................. 132
4-2-3-1 شرمساری........................................................................................................................................ 135
4-2-3-2 بازپذیری.......................................................................................................................................... 136
4-2-3-3 انگ زنی........................................................................................................................................... 137
4-2-3-4 همالان بزهکار................................................................................................................................. 137
4-2-3-5 انتظار شرم........................................................................................................................................ 139
4-2-3-6 پایبندی به ارزشهای اخلاقی............................................................................................................ 139
4-2-4 متغیر مشروط کننده.............................................................................................................................. 140
4-2-4-1 فشار................................................................................................................................................. 141
4-2-5 متغیرهای زمینه ای................................................................................................................................ 143
4-2-5-1 جنس............................................................................................................................................... 143
4-2-5-2 خاستگاه اجتماعی-اقتصادی والدین................................................................................................ 143
4-2-5-3 نوع مدرسه....................................................................................................................................... 144
4-3 جمعیت تحقیق.......................................................................................................................................... 144
4-4 روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه.................................................................................................... 144
4-5 واحد تحلیل، واحد مشاهده و سطح تحلیل.............................................................................................. 147
4-6 اعتبار و پایایی تحقیق................................................................................................................................ 147
4-6-1 اعتبار سازه............................................................................................................................................ 148
4-6-1-1 اعتبار متغیرهای شرمساری، بازپذیری و انگ زنی........................................................................... 148
4-6-1-2 متغیر به هم پیوستگی....................................................................................................................... 152
4-6-1-3 همالان بزهکار................................................................................................................................. 153
4-6-1-4 پایبندی به ارزشهای اخلاقی........................................................................................................... 154
4-6-1-5 انتظار شرم........................................................................................................................................ 155
4-6-1-6 بزهکاری گذشته نگر....................................................................................................................... 156
4-6-2 پایایی.................................................................................................................................................... 158
4-7 روش های آماری تجزیه و تحلیل داده ها................................................................................................. 162
5 فصل پنجم: نتایج و یافته های تحقیق........................................................................................................ 165
5-1 نتایج توصیفی تک متغیره پژوهش............................................................................................................ 165
5-1-1 متغیرهای زمینه ای............................................................................................................................... 165
5-1-1-1 جنس............................................................................................................................................... 165
5-1-1-2 معدل سال قبل................................................................................................................................. 165
5-1-1-3 تحصیلات والدین............................................................................................................................ 166
5-1-1-4 منزلت شغلی پدر............................................................................................................................. 167
5-1-1-5 درآمد خانواده.................................................................................................................................. 168
5-1-1-6 ساختار خانواده................................................................................................................................ 169
5-1-1-7 محل سکونت................................................................................................................................... 169
5-1-1-8 محل تولد......................................................................................................................................... 170
5-1-1-9رشته تحصیلی پاسخگویان................................................................................................................ 170
5-1-1-10 نوع مدرسه محل تحصیل.............................................................................................................. 170
5-1-2متغیرهای مستقل................................................................................................................................ 171
5-1-2-1 شرمساری........................................................................................................................................ 171
5-1-2-2 بازپذیری.......................................................................................................................................... 172
5-1-2-3 انگ زنی.......................................................................................................................................... 174
5-1-2-4 به هم پیوستگی................................................................................................................................ 175
5-1-2-5 همالان بزهکار.......................................................................................................................... 177
5-1-2-6 پایبندی به ارزش های اخلاقی........................................................................................................ 178
5-1-2-7 انتظار شرم....................................................................................................................................... 179
5-1-2-8 فشار................................................................................................................................................. 180
5-1-3 متغیر وابسته.......................................................................................................................................... 183
5-1-3-1 بزهکاری گذشته نگر و بزهکاری آینده نگر.................................................................................... 183
5-1-3-2 بزهکاری گذشته نگر بر حسب جنس............................................................................................. 185
5-1-3-3 بزهکاری آینده نگر بر حسب جنس................................................................................................ 186
5-1-3-4 توزیع درصد پاسخگویان در مقیاس کل بزهکاری و ابعاد آن به تفکیک جنس.............................. 188
5-2 آمارههای دو متغیری................................................................................................................................. 190
5-2-1 رابطه جنس با بزهکاری....................................................................................................................... 190
5-2-2 رابطه خاستگاه اجتماعی-اقتصادی با بزهکاری.................................................................................... 190
5-2-3 رابطه ساختار خانواده با بزهکاری........................................................................................................ 191
5-2-4 رابطه محل سکونت با بزهکاری.......................................................................................................... 192
5-2-5 آزمون تفاوت میانگین برای متغیرهای مستقل بر حسب جنس............................................................ 193
5-2-6 رابطه رشته تحصیلی با بزهکاری.......................................................................................................... 195
5-2-7 روابط همبستگی بین بزهکاری گذشته نگر و بزهکاری آینده نگر....................................................... 201
5-2-8 روابط همبستگی بین ابعاد مختلف بزهکاری و متغیرهای مستقل........................................................ 202
5-2-9 مدل تحلیل مسیر.................................................................................................................................. 204
5-2-9-1 اثرات مستقیم................................................................................................................................... 206
5-2-9-2 اثرات غیرمستقیم............................................................................................................................. 207
5-2-9-3 اثرات کل......................................................................................................................................... 208
5-2-10 مدل معادلات ساختاری بزهکاری...................................................................................................... 210
5-2-10-1 مدل معادلات ساختاری بزهکاری کل........................................................................................... 210
5-2-10-1-1 اثرات مستقیم و غیرمستقیم متغیرها بر متغیر وابسته بزهکاری در بین جمعیت کل................... 216
5-3 نتایج آزمون فرضیات................................................................................................................................ 218
6 فصل ششم: نتیجه گیری و پیشنهادات........................................................................................................ 220
6-1 نتایج تحقیق.............................................................................................................................................. 220
6-1-1 دلالتهای تجربی................................................................................................................................... 220
6-2 بحث و نتیجه گیری .............................................................................................................................. 231
6-3 پیشنهادات ................................................................................................................................................ 253
6-3-1 پیشنهادات پژوهشی.............................................................................................................................. 253
6-3-2 پیشنهادات اجرایی و سیاستی............................................................................................................... 254
6-3-2-1 سطح خرد (فردی) ......................................................................................................................... 254
6-3-2-2 سطح میانی (سازمانی) .................................................................................................................... 255
6-3-2-3 سطح کلان (جامعه ای) .................................................................................................................. 257
6-4 محدودیت های تحقیق.............................................................................................................................. 258
منابع و مآخذ................................................................................................................................................... 260
پیوستها.............................................................................................................................................................. 279
فهرست شکلها
عنوان صفحه
TOC \h \z \c "شکل" شکل 2-1: مدل رشد شرم PAGEREF _Toc421914094 \h 36شکل 2-2: چرخه شرم PAGEREF _Toc421914095 \h 57شکل 3-1: سطح تحلیل، جرم و مجرمیت PAGEREF _Toc421914096 \h 71شکل 3-2: نمودار کنترل-فشار ترکیبی الیوت. PAGEREF _Toc421914097 \h 76شکل 3-3: مدل دوسویه ورود بزهکاران در بدو نوجوانی PAGEREF _Toc421914098 \h 77شکل 3-4: خلاصه نظریه شرمساری بازپذیرکننده PAGEREF _Toc421914099 \h 94شکل 35: ترکیب نظریات برچسب زنی، فرصت و نظریه خرده فرهنگی توسط نظریه شرمساری PAGEREF _Toc421914100 \h 97شکل 3-6: اصول بنیادی عدالت ترمیمی PAGEREF _Toc421914101 \h 105شکل 3-7: مدل تحلیلی تحقیق PAGEREF _Toc421914102 \h 119شکل 4-1: مدل سنجش شرمساری بازپذیرنده: تحلیل عاملی- تأییدی PAGEREF _Toc421914103 \h 151شکل 4-2: مدل سنجش به هم پیوستگی: تحلیل عاملی- تأییدی PAGEREF _Toc421914104 \h 153شکل 4-3:مدل سنجش همالان بزهکار: تحلیل عاملی- تأییدی PAGEREF _Toc421914105 \h 154شکل 4-4:مدل سنجش پایبندی به ارزش های اخلاقی: تحلیل عاملی- تأییدی PAGEREF _Toc421914106 \h 154شکل 4-5: مدل اصلاح شده سنجش پایبندی به ارزش های اخلاقی: تحلیل عاملی- تأییدی PAGEREF _Toc421914107 \h 155شکل 4-6: مدل سنجش انتظار شرم: تحلیل عاملی- تأییدی PAGEREF _Toc421914108 \h 156شکل 4-7: مدل سنجش بزهکاری آینده نگر: تحلیل عاملی- تأییدی PAGEREF _Toc421914109 \h 157شکل 5-1: مدل تحلیل مسیر در بین افراد به هم پیوسته PAGEREF _Toc421914110 \h 205شکل 5-2: مدل تحلیل مسیر در بین افراد نابه هم پیوسته PAGEREF _Toc421914111 \h 206شکل 53: مدل معادلات ساختاری بزهکاری PAGEREF _Toc421914112 \h 211
فهرست جدول ها
عنوان صفحه
TOC \h \z \c "جدول" جدول 31: قلمروهای تبیین در نظریه بریث ویت PAGEREF _Toc421984898 \h 85جدول 41: ابعاد، مولفه ها و معرفهای متغیر بزهکاری PAGEREF _Toc421984899 \h 131جدول42: ابعاد و گویه های متغیر به هم پیوستگی خانوادگی PAGEREF _Toc421984900 \h 132جدول43: گویه های متغیر شرمساری PAGEREF _Toc421984901 \h 136جدول44: معرف ها و گویه های متغیر بازپذیری PAGEREF _Toc421984902 \h 136جدول45: گویه های متغیر انگ زنی PAGEREF _Toc421984903 \h 137جدول 46: ابعاد و گویه های متغیر همالان بزهکار PAGEREF _Toc421984904 \h 139جدول47: گویه های متغیر انتظار شرم PAGEREF _Toc421984905 \h 139جدول48: معرف های متغیر پایبندی به ارزش های اخلاقی PAGEREF _Toc421984906 \h 140جدول 49: ابعاد، مولفه ها و گویه های متغیر فشار PAGEREF _Toc421984907 \h 142جدول410: جمعیت تحقیق به تفکیک جنس و نواحی PAGEREF _Toc421984908 \h 144جدول 411: حجم نمونه تحقیق برحسب دانشآموز به تفکیک جنس و نواحی آموزشی PAGEREF _Toc421984909 \h 146جدول 412: حجم نمونه تحقیق برحسب کلاس به تفکیک جنس و نواحی آموزشی PAGEREF _Toc421984910 \h 146جدول 413:تحلیل عاملی: آزمون KMO و بارتلت PAGEREF _Toc421984911 \h 148جدول 414: تحلیل عاملی: واریانس تبیین شده PAGEREF _Toc421984912 \h 149جدول 415: تحلیل عاملی: ماتریس چرخش یافته PAGEREF _Toc421984913 \h 150جدول 416: نتایج تحلیل عوامل تأییدی ساختاری نظری وسیله اندازه گیری و مشخصات اعتبار و پایایی مدل اندازه گیری و بار گویه های متغیرهای مکنون تحقیق PAGEREF _Toc421984914 \h 160جدول51:توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس جنس PAGEREF _Toc421984915 \h 165جدول52: فراوانی پاسخگویان بر حسب رشته و معدل تحصیلی PAGEREF _Toc421984916 \h 166جدول53: شاخصهای مرکزی و پراکندگی متغیر معدل تحصیلی PAGEREF _Toc421984917 \h 166جدول54: فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات والدین PAGEREF _Toc421984918 \h 167جدول55: آمارهای مرکزی و پراکندگی شاخص تحصیلات والدین PAGEREF _Toc421984919 \h 167جدول56: فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان منزلت شغلی پدر PAGEREF _Toc421984920 \h 168جدول57: آمارهای مرکزی و پراکندگی شاخص منزلت شغلی پدر PAGEREF _Toc421984921 \h 168جدول58: فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان درآمد PAGEREF _Toc421984922 \h 169جدول59: فراوانی پاسخگویان بر حسب ساختار خانواده PAGEREF _Toc421984923 \h 169جدول510: فراوانی پاسخگویان بر حسب محل سکونت PAGEREF _Toc421984924 \h 170جدول511: فراوانی پاسخگویان بر حسب محل تولد PAGEREF _Toc421984925 \h 170جدول512: فراوانی پاسخگویان بر حسب رشته تحصیلی PAGEREF _Toc421984926 \h 170جدول513: فراوانی پاسخگویان بر حسب نوع مدرسه PAGEREF _Toc421984927 \h 171جدول514: درصد توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب شرمساری والدین PAGEREF _Toc421984928 \h 172جدول515: شاخصهای مرکزی و پراکندگی متغیر شرمساری والدین PAGEREF _Toc421984929 \h 172جدول516: درصد توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب بازپذیری والدین PAGEREF _Toc421984930 \h 173جدول517: شاخصهای مرکزی و پراکندگی متغیر بازپذیری والدین PAGEREF _Toc421984931 \h 174جدول518: درصد توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب انگزنی والدین PAGEREF _Toc421984932 \h 175جدول519: شاخصهای مرکزی و پراکندگی متغیر بازپذیری والدین PAGEREF _Toc421984933 \h 175جدول520: درصد توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب متغیر به هم پیوستگی PAGEREF _Toc421984934 \h 176جدول521: شاخص های مرکزی و پراکندگی متغیر به هم پیوستگی PAGEREF _Toc421984935 \h 176جدول522: درصد توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب متغیر همالان بزهکار PAGEREF _Toc421984936 \h 177جدول523: شاخصهای مرکزی و پراکندگی متغیر همالان بزهکار PAGEREF _Toc421984937 \h 177جدول524: درصد توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب متغیر پایبندی به ارزشهای اخلاقی PAGEREF _Toc421984938 \h 178جدول525: شاخصهای مرکزی و پراکندگی متغیر پایبندی به ارزشهای اخلاقی PAGEREF _Toc421984939 \h 179جدول526: توزیع فراوانی نسبی پاسخگویان بر حسب متغیر انتظار شرم PAGEREF _Toc421984940 \h 180جدول527: شاخص های مرکزی و پراکندگی متغیر انتظار شرم PAGEREF _Toc421984941 \h 180جدول528: درصد توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب متغیر فشار PAGEREF _Toc421984942 \h 181جدول529:شاخصهای مرکزی و پراکندگی متغیر فشار PAGEREF _Toc421984943 \h 182جدول530: درصد توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب متغیر بزهکاری گذشته نگر و بزهکاری آینده نگر PAGEREF _Toc421984944 \h 184جدول 531: شاخصهای مرکزی و پراکندگی متغیر بزهکاری سابق و بزهکاری فرافکنی شده PAGEREF _Toc421984945 \h 185جدول 532: درصد توزیع فراوانی نسبی پاسخگویان بر حسب متغیر بزهکاری گذشته نگر به تفکیک جنس PAGEREF _Toc421984946 \h 186جدول 533: درصد توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب متغیر بزهکاری آینده نگر به تفکیک جنس PAGEREF _Toc421984947 \h 187جدول 534: درصد توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب مقیاس کل بزهکاری گذشته نگر و بزهکاری آینده نگر و ابعاد آن به تفکیک جنس PAGEREF _Toc421984948 \h 189جدول535: بزهکاری پاسخگویان بر اساس جنس PAGEREF _Toc421984949 \h 190جدول536: رابطه خاستگاه اجتماعی-اقتصادی با بزهکاری PAGEREF _Toc421984950 \h 191جدول537: بزهکاری پاسخگویان بر اساس ساختار خانواده PAGEREF _Toc421984951 \h 192جدول538: بزهکاری پاسخگویان بر اساس محل سکونت PAGEREF _Toc421984952 \h 192جدول 539: جدول آزمون تفاوت میانگین برای متغیرهای مستقل بر حسب جنس پاسخگویان PAGEREF _Toc421984953 \h 194جدول540: میانگین نمرات بزهکاری و زیرمقیاس های بزهکاری بر حسب رشته تحصیلی PAGEREF _Toc421984954 \h 195جدول 541: آزمون تفاوت میانگینها: آزمونهای پس از تجربه (Post Hoc) برای مقادیر تقلب امتحانی در بین پسران PAGEREF _Toc421984955 \h 196جدول 542: آزمون تفاوت میانگینها: آزمونهای پس از تجربه (Post Hoc) برای مقادیر مصرف مواد در بین پسران PAGEREF _Toc421984956 \h 197جدول543: آزمون تفاوت میانگینها: آزمونهای پس از تجربه (Post Hoc) برای مقادیر کجروی جنسی در بین پسران PAGEREF _Toc421984957 \h 197جدول 544: آزمون تفاوت میانگینها: آزمونهای پس از تجربه (Post Hoc) برای مقادیر بزهکاری در بین پسران PAGEREF _Toc421984958 \h 198جدول545: آزمون تفاوت میانگینها: آزمونهای پس از تجربه (Post Hoc) برای مقادیر خشونت در بین دختران PAGEREF _Toc421984959 \h 198جدول 546: آزمون تفاوت میانگینها: آزمونهای پس از تجربه (Post Hoc) برای مقادیر وندالیسم در بین دختران PAGEREF _Toc421984960 \h 198جدول 547: آزمون تفاوت میانگینها: آزمونهای پس از تجربه (Post Hoc) برای مقادیر تقلب امتحانی در بین دختران PAGEREF _Toc421984961 \h 199جدول 548: آزمون تفاوت میانگینها: آزمونهای پس از تجربه (Post Hoc) برای مقادیر کجروی جنسی در بین دختران PAGEREF _Toc421984962 \h 199جدول 549: آزمون تفاوت میانگینها: آزمونهای پس از تجربه (Post Hoc) برای مقادیر بزهکاری در بین دختران PAGEREF _Toc421984963 \h 200جدول550: ضرایب همبستگی بین بزهکاری گذشته نگر و بزهکاری آینده نگر PAGEREF _Toc421984964 \h 201جدول551: ضرایب همبستگی پیرسون بین متغیرهای مستقل تحقیق و ابعاد بزهکاری PAGEREF _Toc421984965 \h 203جدول552: اثرات مستقیم متغیرهای مستقل بر متغیرهای وابسته بر حسب افراد به هم پیوسته و افراد نابه هم پیوسته PAGEREF _Toc421984966 \h 207جدول553: اثرات غیرمستقیم متغیرهای مستقل بر متغیرهای وابسته بر حسب افراد به هم پیوسته و افراد نابه هم پیوسته PAGEREF _Toc421984967 \h 208جدول554: اثرات کل متغیرهای مستقل بر متغیرهای وابسته بر حسب افراد به هم پیوسته و افراد نابه هم پیوسته PAGEREF _Toc421984968 \h 209جدول555: آماره های برازش مدل در بین کل جمعیت PAGEREF _Toc421984969 \h 212جدول 556: جدول ضرایب تأثیر متغیرهای مدل معادلات ساختاری در بین نمونه کل PAGEREF _Toc421984970 \h 215جدول557: اثرات مستقیم و غیرمستقیم متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته بزهکاری در بین جمعیت کل PAGEREF _Toc421984971 \h 217جدول 558: آزمون فرضیه های تحقیق PAGEREF _Toc421984972 \h 218جدول 61: تفاوتهای مدلهای آمرانه با مدل های ترمیمی PAGEREF _Toc421984973 \h 245جدول 62: مدلهای برنامه ای عدالت ترمیمی در مدارس PAGEREF _Toc421984974 \h 248
فصل اول
طرح موضوع
فصل اول: طرح موضوعبیان مسألهنوجوانی برههای از زندگی است که نوجوان در معرض خطر ورود به رفتارهای پرخطر و مسألهآمیز از جمله بزهکاری، مصرف مواد و رفتارهای جنسی واقع میشود. ورود به این نوع رفتارها، الگوهای سالم سازگاری و رشد را با وقفه و رکود روبرو میسازد. این نوع علایم و نشانههای ناکارآمدی رفتاری در نوجوانی ممکن است پیشدرآمد ناسازگاری و تعادل ضعیف در طول بزرگسالی باشد. از این رو، مطالعه و شناخت پیشزمینهها و مقدمات کجروی نوجوانان، محور علایق روانشناسان و جامعهشناسان بوده است (اریکسون،396:2000). در بررسی های به عمل آمده در بیشتر کشورهای جهان، آمار جرایم و بزهکاری متوجه جوانان، همچنان رو به افزایش بوده است. در آمریکا، سالانه بیش از دو میلیون فرد زیر 17 سال بازداشت میشود (گرین،323:2008). مطابق آمار دیگری در این کشور 700000 دانشآموز از دبیرستان ترک تحصیل میکنند، چهارده میلیون کودک در خانوادههای تک والد زندگی می کنند، 200000 کودک سالانه در معرض نوعی سوء رفتار و سوءاستفاده هستند، 3000000 دانشآموز و معلم سالیانه قربانی جرم واقع میشوند و سالانه 500000 مورد سرقت، زورگویی، حمله و تجاوز در مدارس به وقوع میپیوندد (گروس و دیگران،5:2000). در سال 2005، وکیل سابق دادگستری جان اشکرافت اظهار داشت که به رغم صرف میلیونها دلار هزینه در برنامهها برای کاهش و حل و فصل بزهکاری و جوانان در معرض خطر، حکومت فدرال در کاهش خشونت جوانان ناموفق بوده است. اشکروفت بعدها اظهار داشت که جوانان در قبال رفتار خشونتآمیز خود مسئولیتپذیر و پاسخگو بار نیامده و از این رو، جوانانی که در قرن 21 مرتکب جرم میشوند متفاوت از پیشینیان خود میباشند (استونس،295:2011).
بیشک نوجوانان و جوانان، بخش مهم و پایهای سرمایه انسانی هر جامعه به شمار میآیند که در عین حال، بیش از سایر گروههای جامعه در معرض بزهکاری و بزهدیدگی قرار دارند. در آخرین سرشماری ملی در ایران که در سال ۱۳۹۰ انجام گرفت جمعیت کشور بالغ بر ۷۵،۱۴۹،۶۶۹ تن بوده است (مرکز آمار ایران،1392). بر اساس برآوردهای مرکز آمار ایران هم اکنون نزدیک 24168821 نفر از جمعیت ایران یعنی 32 درصد آن، از نظر سنی زیر 18 سال هستند. جمعیت دانشآموزی کشور نیز در سال تحصیلی ۹۳ـ۹۲ بالغ بر ۱۲ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر با احتساب سه مقطع دبستانی، راهنمایی و دبیرستانی بوده است که حدود ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار دانشآموز در دوره‌های متوسطه شامل دوره اول متوسطه (راهنمایی سابق) و دوره دوم متوسطه تحصیل خواهند کرد (مرکز آمار ایران،1392). آمار مزبور از یک سو نشانگر ظرفیتهای بالقوه آموزشی و سرمایه انسانی در جامعه ایرانی است، و از سوی دیگر، در صورت عدم توجه کافی و برنامهریزی دقیق، میتواند به عنوان یک آسیب و یا تهدید قلمداد شود.
در داخل کشور نیز با توجه به آمارهای منتشر شده میتوان نتیجه گفت که میزان وقوع جرایم بر حسب سن، جوانتر شده و بزهکاری و جرم از جوانان به نوجوانان به شدت در حال گسترش است (رجبی،131:1388). بویژه اینکه با توجه به تحولات پدید آمده در حوزه رسانهها و فناوری ارتباطات، آسیبهای نوپدیدی نیز ظهور یافته است که زندگی و سلامت کودکان و نوجوانان را با خطرات جدی مواجه ساخته است. اعتیاد و مصرف مواد از جمله آسیبهایی است که به مدارس نفوذ کرده و وضعیت بهداشت و سلامت دانشآموزان را روز به روز با شدت بیشتری مورد تهدید و حمله قرار میدهد. گزارش سال 2008 سازمان ملل می‌گوید که ایران بیشترین مصرف سرانه مواد مخدر در جهان را داراست. گزارش‌های دیگری وجود دارد که پایین‌ترین سن آغاز اعتیاد را نیز ویژه ایران می‌داند. نتایج یک تحقیق علمی در زمینه مبارزه با مواد مخدر نشان میدهد که مدارس راهنمایی و دبیرستان، یکی از محیط‌های اصلی برای شروع استفاده از مواد مخدر است. آن طور که مسئولان ستاد مبارزه با مواد مخدر اذعان دارند، رواج مواد مخدر در بین دانشآموزان مدارس به ویژه در حاشیه شهر، به وضعیت نگران‌کننده‌ای رسیده است. طاها طاهری جانشین دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر در این خصوص می‌گوید: بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، در برخی مدارس حاشیه‌ای نقاط آسیب‌پذیر، دانشآموزان به مصرف‌کننده مواد مخدر تبدیل شدهاند. با توجه به شرایط یاد شده، زنگ‌‌های خطر در خصوص رواج مواد مخدر در میان دانشآموزان مدارس این مناطق به صدا در آمده است (خبرگزاری تحلیلی ایران،1388).
شیوع بزه و رفتارهای پرخطر در میان نوجوانان و جوانان در سالهای اخیر به یک مسأله عمده اجتماعی تبدیل گشته است. نتایج و یافتههای حاصل از پیمایشها و تحقیقات تجربی به قوت بر مدعای فوق مهر تأیید میزنند. پوراصلو دیگران (2007) در پژوهشی میان 1785 دانشآموز از شهر تبریز دریافتند که 226 نفر (7/12 درصد) تجربه مصرف الکل و 36 نفر (2 درصد) تجربه مصرف مواد مخدر داشتهاند. کلیشادی و دیگران (2006) در پژوهشی در میان دانشآموزان دریافتند که میزان شیوع مصرف سیگار در بین پسران 5/18 درصد و در بین دختران 1/10 درصد میباشد. میانگین سنی اولین اقدام برای مصرف سیگار 2/13 سال بوده است. نتایج این تحقیق نشان میدهد که مصرف سیگار در میان نوجوانان به عنوان یک تهدید محسوب میشود. آیتاللهی و دیگران (2005) در تحقیقی به این نتیجه رسیدند که 9/16 درصد دانشآموزان مصرف سیگار را تجربه کرده و 5/2 درصد مرتباً مصرف سیگار داشتهاند. همچنین 35 درصد از دانشآموزان الکل را تجربه کرده و 1/2 درصد از آنها به طور مرتب مصرف الکل داشتهاند. در پژوهش دیگری که توسط امیری و دیگران (2011) در میان 3958 دانشجوی دانشگاه در شمال ایران انجام شده دیده شد که مصرف اکستازی، تریاک و شاهدانه به ترتیب 3/4، 7/2 و 4/2 درصد در میان دانشجویان رواج دارد.
یافتههای تحقیقات پیمایشی که به برخی از آنها اشاره شد، نشانگر شدت زیاد آسیبها و تهدیداتی است که امروزه نسل جوان و نوجوان را شدیداً تهدید میکند. راهکارها و برنامههای ارائه شده در سطوح مختلف ملی و فراملی نیز آنگونه که باید نتوانستهاند سودمند و راهگشا باشند. تا جایی که طی 36 سال گذشته، جمعیت کشور دو برابر، اما جمعیت کیفری هفت برابر شده است. شیوع رفتارهای پرخطر در سنین پایین، پیدایش آسیبهای نوپدید، عدم مسئولیتپذیری، ضعف کنترلهای خانوادگی و اجتماعی، تربیت ناقص و ناکارا و نیز سستی پایههای اخلاقی کودکان و نوجوانان از جمله مواردی است که وضعیت عصر حاضر را با گذشته متمایز ساخته است. با توجه به ظهور و بروز شرایط نوین و تحول و دگرگونی بنیادین در نهادهای مرسوم اجتماعی، روشن است که راهکارها و اقدامات پیشین نمیتوانند پاسخگوی مسائل نو باشند و به طور کامل موثر واقع شوند. در چنین شرایطی که از یک سو با آسیبها و تهدیدات نو مواجهیم و از سوی دیگر اقدامات و راهکارهای پیشین چندان قرین توفیق نبودهاند، رویکردها و نظریات جدیدتری پا به عرصه نهادهاند. نظریه شرمساری بازپذیرکننده بریث ویت از جمله این نظریهها به شمار میرود. نظریه شرمساری بازپذیرکننده عدسیهای جدیدی پیشروی جامعه قرار میدهد و پیشنهادات و راهکارهای متفاوتی را در حوزههای مختلف نهادی از جمله خانواده، مدرسه، محله، پلیس، دادگاه و غیره عرضه میدارد.
تحقیق حاضر در پی تحلیل و تبیین آثار شرمساری بازپذیرکننده بر بزهکاری دانشآموزان در بستر خانواده است. در نظریه جرمشناسی، خانواده نقشی بنیادین در ایجاد همنوایی در بین دختران و پسران بویژه در سنین آغازین آنها بازی میکند. عمده ادبیات جرمشناسی در این حوزه، نشان از این دارد که نظارت بر رفتار کودک، بکارگیری انضباط منسجم و یکپارچه، و رشد و بالندگی دلبستگیهای والد-فرزند به طور عام کودک را به سمت همنوایی با معیارها و استانداردهای رایج و مرسوم اجتماعی تشویق میکند (لیبر،79:2009؛کوتاروبلس،375:2006؛لی،193:2005). مثلاً طبق ادعای هیرشی و گاتفردسون، والدینی که بر رفتار فرزندان خود نظارت داشته، انتظارات روشنی در باب مذموم بودن بزهکاری بعمل آورده و به تمکین پاداش میدهند (و نافرمانی را مجازات میکنند)، احتمال تخلف کودکان را کاهش میدهند (از طریق تقویت خودکنترلی در کودکان) (فاگان،151:2011).
در این تحقیق، تاکید عمده بر تحلیل و تبیین آثار شرمساری خانوادگی و فرایند بازپذیری بر بزهکاری است. در توضیح بزهکاری باید گفت که جرایم نوجوانان توسط پارهای عناوین و برچسبها بررسی میشود. رایجترین برچسب برای رفتار مجرمانه نوجوانان، بزهکاری است. بزهکاری شامل مجموعهای از رفتارهای قانونشکنانه است که برای بزرگسالان و صغار بکار میرود. رفتارهایی که بزرگسالان در خصوص آنها به لحاظ کیفری پاسخگو هستند نظیر مصرف مواد و تخلفات خشونتبار علیه سایر اشخاص (مثل حمله و هجوم)، اموال و دارایی (مثل خرابکاری و ایجاد حریق) و نظم عمومی. علاوه بر تخلفات مجرمانه، صغار در قبال تخلفات منزلتی (مثل پرسهزنی، نقض آداب و رسوم، فرار از منزل) نیز پاسخگو محسوب میشوند. در مجموع، بزهکاری به آن دسته از رفتارها اطلاق میشود که توسط اشخاص زیر سن بزرگسالی انجام میگیرد و نقض قانون تلقی شده و واکنش قانونی جامعه را برمیانگیزد (مارته،2:2008). پس بزهکاری علاوه بر جرایم، شامل رفتارهای غیرمجرمانه نیز هست. فرار از منزل، گریز از مدرسه، سرپیچی از دستورات قانونی والدین یا مراجع اقتدار مصادیق دیگری از بزهکاری تلقی میشود. این نوع اعمال اغلب به عنوان تخلفات منزلتی مطرح است که به شرایط سنی شخص هنگام ارتکاب تخلف اشاره دارد. حداکثر سن برای حوزه قضایی دادگاه جوانان به طور معمول 18 سال است، ولی برخی دولتها حدود سنی را کاهش دادهاند (شومیکر،3:2009).
نظریه شرمساری بازپذیرکننده بریث ویت، از جمله نافذترین و اثرگذارترین نظریههای جدید جرم شناختی در سالهای اخیر به شمار میرود. طبق رأی و نظر ایکرز (1990)، نظریه شرمساری بازپذیرکننده در اصل تلاشی است مجدد برای ترکیب عناصری از نظریههای متعدد موجود، ولی با اجتناب از پارهای خطاها و اشتباهاتی که تلاشهای قبلی دچار شدهاند و نیز برخورداری از عنصری جذاب و نو در تمایزبخشی مابین انگزنی و شرمساری بازپذیرکننده که در تلاشهای پیشین مربوط به ترکیب نظری دیده نمیشود. هر که بخواهد نسبت به نظریههای جرم و انحراف اطلاع و وقوف کامل بیابد حتماً لازم است این کتاب را در قفسه کتابخانه خود داشته باشد. (علیوردی نیا و دیگران،120:1393).
بیتردید نظریات جرمشناختی حائز اهمیتاند، زیرا عمده آنچه در نظام عدالت کیفری به اجرا درمیآید، مبتنی بر نظریات جرمشناختی هستند (صابر،1:2006). در واقع، بخشی از شهرت فزاینده نظریه شرمساری بازپذیرکننده، عدم توفیق نظریههای پیشین جرمشناختی در تبیین جرم و راهحلهای پیشنهادی برای جرم بوده است. طبق نظریههای پیشین جرم، رفتارهای مجرمانه محصول یادگیری، برچسب منفی و یا عاملان انگیزهمند عقلانی است. این نوع مجازات یا سیاست توانبخشی در دهههای گذشته بکار رفته است، ولی به نظر نمی رسد تأثیر مثبتی بر پیشگیری از اقدامات مجرمانه و اصلاح خلافکاران مجرم داشته باشد (ساکیاما،7:2008). یکی از دلایل علاقمندی به احساسات به عنوان یک موضوع مرتبط با جرم شناسی همین مورد است. این گونه علاقه برخاسته از نارضایتی از نظریههای عمده جرم - مثل نظریه کنترل، نظریه فعالیتهای روزمره، و خصوصاً نظریه انتخاب عقلانی- بوده است که انگیزه متخلف را مفروض انگاشته و آن را بدیهی و مسلم پنداشتهاند؛ نظریههایی که از دقت لازم و باریکبینی فکری و کفایت مفهومی برای درک و شناخت چرایی و چگونگی تحریکشدن افراد در ارتکاب جرم و توجه کافی به آن برخوردار نیستند (هان،244:2002).
بریث ویت افقها و روزنههای جدیدی فراروی نظریه برچسبزنی بازگشوده است و پیشرفتهای چشمگیری در ترکیب (و نه بر هم آمیختن ناشیانه) نظریههای عمومی موجود در زمینه جرم و انحراف به ارمغان آورده است. مدل وی هم دارای ابعاد خرد و هم دارای ابعاد کلان بوده و اجزائی از نظریه کنترل، نظریه فرصتهای افتراقی، نظریه یادگیری اجتماعی و نیز نظریه برچسبزنی را تلفیق کرده و در کنار هم نشانده است. کلید افقهای نوین برای برچسبزنی و ترکیب نظریه جرمشناسی، مفهوم «شرمساری بازپذیرکننده» است. بواقع همچنانکه بریث ویت اذعان می کند، شرمساری بازپذیرکننده تنها عنصر و مولفه اصیل در این نظریه به شمار میآید (ایکرز،722:1990).
به نظر هونگ لیو، گرچه نظریه شرمساری بازپذیرکننده، تلفیقی از نظریههای جرمشناختی غربی است، ولی سه خصلت عمده و کلیدی در نظریه شرمساری بازپذیرکننده وجود دارد که آن را از نظریههای جرمشناختی غربی متمایز میسازد.
اولاً نظریه شرمساری بازپذیرکننده، به کنترل اجتماعی صبغه اخلاقی میبخشد و لذا، عنان کنترل را به دست عموم مردم و خانواده و اجتماع آنها بازمیگرداند. نظریه بریث ویت به وجدان افراد، اخلاق و احساس شرم آنها متوسل میشود. این درست نقطه مقابل سایر سنتهای جرمشناختی است که از حرفهای شدن، نظاممند شدن، علمی شدن و اجتماعزدایی از عدالت طرفداری میکنند. دومی ممکن است به اعضای اجتماع چنان تلقین کند که آنها ایمان بیاورند که کارشناسان میتوانند راهکارهایی علمی برای مسائل جرم ارائه دهند و از این رو، از توجه به راهکارهایی محلی منصرف میکنند (لیو،54:1998). به زعم بریث ویت، تا زمانی که اجتماع اصولاً بر این نظر است که متخصصان میتوانند از طرق علمی به راهحلهای مشکل بزهکاری دست بیابند، این خطر وجود دارد که شهروندان از مشارکت در برنامه ها و اقدامات پیشگیرانهای که توسط خود آنها انجام شدنی است سر باز زنند. با این تلقی، وقتی من شاهد ارتکاب جرمی هستم یا میبینم که همسایه کنار من در حال نقض قانون است، من فقط باید به کار خود برسم زیرا افراد دیگری هستند که به عنوان پلیس وظیفه برخورد با این مشکل را دارند. او پیشنهاد می کند: جرم زمانی بهتر کنترل می شود که اعضای اجتماع از طریق مشارکت در تقبیح بزهکار و ایجاد شرمساری در وی با تشریک مساعی منجسم و در ضمن بازپذیری بزهکار در اجتماع جهت تبدیل وی به شهروندی مطیع قانون، اولین نقش را ایفا کنند. در جوامعی نرخ بزهکاری اندک است که مردم، فقط در اندیشه شغل و حرفه خود نیستند و انعطاف در مقابل انحرافات، محدودهای تعریف شده دارد و اجتماع تلاش میکند تا مشکل بزهکاری خود را به دست خود حل کند، نه به دست پلیس و مراجع حرفهای. (غلامی،1391؛زهر،37:1383).
جرم زمانی بهتر کنترل میشود که اعضای اجتماع از طریق مشارکت فعال در شرمساری متخلفان، اولین کنترلکنندگان باشند و آنها را از طریق مشارکت همسو با روش بازگشت متخلف به اجتماع شهروندان مطیع قانون شرمسار نمایند (گاد،165:2006). همساز با نظریه شرمساری بازپذیرکننده، الگو و مدل کنترل اجتماعی چینی بر تربیت اخلاقی و درونیشدن «اخلاقیات خوب» در افراد تاکید میگذارد. این مدل برای مواجهه با مناقشات و مسائل، استفاده از ابزارهای غیررسمی را تشویق میکند و اقدامات و عملکردهای افراد و اجتماعات بومی را به عنوان ابزاری برای حل و فصل مشکلات به جای کارشناسان حرفهای پرورش میدهد. (لیو،54:1998). مطابق نظر بریث ویت، خصوصیزدایی از قانون همگانی و استفاده مشترک از شرمساری عمومی، کارایی و اثربخشی اجرای قوانین کیفری را بهبود میبخشد، به این دلیل ساده که میتواند به ایجاد مفهوم مشترک اخلاقی از نظم کمک کند. وی بعدتر استدلال کرد که گره زدن شرم و مجازات، به نظمِ قانونیِ کاراتر و استوارتری میانجامد (جالی،55:2004).
دوم اینکه، برخلاف سایر جوامع غربی که بیانی انفعالی از رفتار مجرمانه بدست میدهند، گویی که توسط متغیرهای زیستی، روانشناختی و ساختاری اجتماعی بدون اینکه مجرمان بر آنها کنترلی داشته باشند، تعین مییابد، نظریه شرمساری بازپذیرکننده مفهومی فعال از مجرم را میپذیرد. مجرم در این نظریه، انتخابکنندهای است - ارتکاب جرم، پیوستن به خرده فرهنگ، اتخاذ یک خودانگاره انحرافی، بازپذیری خود، پاسخ به رفتارهای بازپذیری دیگران - که علیه فشارات اجتماعی از طریق شرمساری واکنش نشان میدهد (لیو،54:1998). مسئولیتپذیری فعال در برابر مسئولیتپذیری منفعل، هدف و غایت شرمساری بازپذیرکننده است. اثر بلندمدت این نوع شرمساری، تغییر ذهنیت متخلف و نگرش او به قانون و همنوایی او از طریق آموزش و انگیزش عاطفی است (توسونی،2:2004).
سوم اینکه نظریه مزبور، به صورتبندی فرایندی از کنترل اجتماعی میپردازد که متکی بر مکانیزمهای شرمساری و بازپذیری است و مشروط به اجتماعگرایی و بههمپیوستگی در بافت غربی است. بههمپیوستگی و اجتماعگرایی، معمولاً شرایط اجتماعی کشورهای در حال توسعه، به استثنای ژاپن است. (لیو،54:1998).
یکی از موضوعات یا مسائل مهم و اساسی هنوز در نظریه بریث ویت حلنشده باقی مانده است. تا به حال معلوم نشده که آیا نظریه شرمساری بازپذیرکننده توانسته افقهای جدیدی فراروی مطالعات جرمشناختی باز کند یا نه. به عبارتی به دلیل محدودیت تحقیقات تجربی و فقدان شواهد و یافتههای کافی، هنوز نتیجه شفاف و روشنی در این باب حاصل نشده که آیا نظریه شرمساری بازپذیرکننده، تکرار و واگوئی نظریههای پیشین در قالبهای مفهومی جدید است و یا اینکه، توانسته تبیینی جامعتر و کاملتر نسبت به آنها عرضه نماید (بنت،1:1996؛لوسونز،161:2007).
بنابراین از جمله اهداف تحقیق حاضر، آزمون تجربی سازهها و گزارههای اصلی نظریه شرمساری بازپذیرکننده، طراحی و تدوین شاخصهای کمی برای مفاهیم اصلی نظریه شرمساری و بالاخره کشف و بررسی و تطبیق و مقایسه برازش و کفایت مدل علّی برگرفته از نظریه بریث ویت و مدلهای بدیل و جایگزین است. نظریه شرمساری بازپذیرکننده هنوز در حال توسعه و تحول است و شواهد تجربی در حمایت و پشتیبانی از پیشبینهای آن ناهمساز و مغشوش است. توافق و اجماع نظر کمی در بین آزمونهای مستقیم، در باب نحوه عملیاتی کردن مفاهیم نظری از قبیل شرمساری بازپذیرکننده، شرمساری جداکننده، بههمپیوستگی و اجتماع گرایی وجود دارد (رای،28:2012). بوچکوار و تایتل (2005) به تفصیل در باره دشواریهای نظریه شرمساری بازپذیرکننده بحث کردهاند. ابهام در تعریف مفاهیم، عدم صراحت در امکان خنثی بودن شرم، ترتیب و توالی شرمساری بازپذیرکننده، و دفعات لازم شرمساری بازپذیرکننده برای اثربخش بودن از جمله مواردی است که توسط این محققان مورد بحث و فحص قرار گرفته است (بوچکوار و تایتل،2005).
هر چند شأن، اعتبار و اهمیت ادغام نظریهها قابلانکار نیست، اما یکی از طرق عمده کسب اطمینان از این نوع نظریهها، تحقیق و مداقه تجربی است. اگر قرار باشد نظریههای جدید به جای آشوب و سردرگمی و ایجاد ابهام در باب علل جرم، به بصیرتافزایی درباره آنها کمک کنند، آزمون عینی آنها ضرورت مییابد. چنین تحقیقاتی به استثنای معدودی (مانند نظریه خودکنترلی هیرشی و گاتفردسون و نظریه فشار عمومی اگنو) انجام نیافتهاند (های،133:2001). فقدان نسبی آزمون نظریه شرمساری بازپذیرکننده به دلایلی میتواند مسئلهساز باشد. طرح و ارائه نظریههای جدید، بدون آزمون، به دانش ما در خصوص علل و عوامل جرم نخواهد افزود. هم اکنون تنوع و تکثر نظریهها ممکن است عرصهای مشوش و پرآشوب در جرم شناسی به بار بیاورد. از جمله دلایل عمده و مهم آزمون نظریه شرمساری بازپذیرکننده به طور اخص این است که بهرغم فقدان آزمونهای تجربی، پیشاپیش به انحای مختلف و به طرق گوناگون مورد استفاده قرار گرفته است (بوچکوار،401:2005). حتی با وجود عدم تأیید تجربی، مددکاران، محققان، وکلا و دانشگاهیان همزمان به استفاده از این نظریه مشغولاند. برای مثال، نظریه شرمساری بازپذیرکننده از جمله چهارچوبهای نظری است که بنمایههای توسعه و ترویج برنامههای عدالت ترمیمی را در سالهای اخیر از جمله میانجی قربانی-بزهکار و نشست گروهی خانواده تشکیل داده است. علاوه بر این، نظریه شرمساری بازپذیرکننده به عنوان مبنا و پایهای برای استفاده وسیع از مجازات های اجتماعمحور نوجوانان و خلافکاران بزرگسال بکار رفته است (های،136:2001).
با تلاش پژوهشگرانی همچون بریث ویت و شرمن، برخی از نظامهای کلان عدالت کیفری، روزنه وسیعی به روی استفاده از تاکتیکها و فنون عدالت ترمیمی بازگشودهاند. (میلر،9:2009). برنامه های «عدالت ترمیمی» در ایالات متحده و جوامع دیگر، دقیقاً بازتاب تذکار بریث ویت برای همراه کردن شرمساری با عنصر بازپذیرکنندگی بوده است (کالن،318:2006). این برنامهها در نظام عدالت جوانان در ایالات متحده آمریکا با عنوان «برنامههای میانجی قربانی-بزهکار» و در استرالیا و نیوزلند با نام «نشستهای گروهی خانوادگی» برای خلافکاران جوان شناخته میشوند (های،420:1998).
سمپسون و لاب (1994) در وصف محیط خانوادهای که مستعد کنترل اجتماعی غیررسمی است، به اصول نظریه شرمساری بازپذیرکننده اشاره داشتهاند. طبق مشاهدات آنها تأدیب خشن و قهرآمیز، نظارت اندک، و دلبستگی ضعیف والدین-کودک واسط و میانگر اثرات فقر و دیگر عوامل ساختاری بر بزهکاری است (سمپسون و دیگران،1994). نظریه شرمساری بازپذیرکننده در مطالعات کنترل اجتماعی هم عموماً بکار رفته است. مثلاً هیمر و استفن در واحد مراقبتی نوزادان، این نظریه را در تصمیمات مراقبان بهداشتی در زمینه «برچسب زنی» والدین بر کودکان بکار بستهاند. بدون آزمون تجربی، کاربست نظریه شرمساری بازپذیرکننده توجیهپذیر نخواهد بود. هر چه نظریه شرمساری بازپذیرکننده فاقد قدرت تبیینی باشد، سست و بیپایه خواهد بود. اما اگر نظریه شرمساری بازپذیرکننده قویاً پیشبینکننده جرم باشد، بکارگیری گسترده این نظریه موجه و پذیرفتنی خواهد بود. در هر دو حالت، آزمون عینی این نظریه لازم و ضروری است (های،136:2001؛420:1998).
به این ترتیب، تحقیق حاضر حدود تحلیل و مطالعه خود را به قلمرو نهاد خانواده که رکن اصلی در پرورش احساسات و عواطف اخلاقی است، محدود میکند و عمده تاکید خود را بر فرایند شرمساری در خانواده میگذارد. تاکید مزبور با این نظر و مشاهده بریث ویت ملازمت دارد که «مناسبترین مکان برای رویت شرمساری بازپذیرکننده عملاً در خانوادههایی است که مهر و محبت در آنجا رواج دارد» (بریث ویت،56:1989). وفق نظر بریث ویت، برای اینکه شرمساری بازپذیرکننده باشد، خانواده نقطه شروع و عزیمت است. به گفته وی، زندگی خانوادگی این نکته را به ما میآموزد که شرمساری و مجازات، در کنار حفظ پیوندهای محترمانه میسر است. از نگاه وی، بازپذیری اغلب کار خانواده و دوستان نزدیک و صمیمی است، زیرا وظیفه آنها ماهیتاً تربیتی است. اعضای خانواده گرایش دارند که عزیزان خود را ببخشند و بازگشت آنها را به زندگی حتی پس از ارتکاب خطا و لغزش بپذیرند. کنترل موثر جرم، احیاناً در خانوادهها و اجتماعاتی رخ میدهد که با متخلفان نه به مثابه مجرم، بلکه به منزله اشخاص کامل برخورد میشود (لیو،63:1991).
طبق تاکید بریثویت، خانوادههایی که در فراگرد تنبیهی، به طرز جداکننده و نه بازپذیرکننده رفتار میکنند، و تنبیه و مجازات آنها در چهارچوب مهر و محبت انجام نمیشود، در جامعهپذیری و اجتماعیکردن فرزندان خود با شکست و ناکامی روبرو میشوند. بدینسان، بریثویت مدعی است که شرمساری بازپذیرکننده، عمدتاً بر عهده خانواده و دوستان است تا نظام عدالت رسمی و کیفری (بنت،1:1996). در مجموع، به زعم بریث ویت، شرمساری به شرطی میتواند برانگیزنده احساسات سازنده شرم باشد، که توسط دیگران معنیدار به طرز صحیحی انجام پذیرد؛ یعنی توسط افرادی که خلافکار بدانها احساس تعلق دارد (توفی،345:2008). طبق نظر بریث ویت، خانوادههای گرم و صمیمی از آن نوع رفتارهای انضباطی یا تأدیبی استفاده میکنند که بر بعد اخلاقی رفتار - چگونگی آسیبزا بودن رفتار برای خود و دیگران و الزام و تعهد به جبران آن - تاکید دارند و مجازاتهایی بکار میگیرند که بازپذیرکننده است (کارپ،250:2001).
در ایران معاصر، بر اثر رفورمها و اصلاحات اقتصادی سالهای اخیر، اقتدار، حرمت و تعهد خانوادگی بواسطه تغییر در ارزشها و ساختار خانواده تقلیل یافته است. والدین در ارتباط با انتخاب دوست و مصاحب و نیز امور و مسائل مالی و اقتصادی، کنترل به مراتب پایینتری بر فرزندان خود اعمال مینمایند. تحولات ارزشی و بینشی، اندازه و بعد خانوار را کاهش داده و خودمختاری و زندگی مستقلانه را برای جوانان ممکن ساخته است. همچنین تغییرات ارزشها موجب شده تا طلاق به امری مقبول و پذیرفتهشده تبدیل شود و نرخ طلاق رو به فزونی گذارد. این تغییرات ناگزیر روابط خانوادگی را متحول ساخته است. بررسی آمارهای مربوط به طلاق در ایران حاکی از این است که میزان طلاق در سالهای متوالی روند صعودی طی کرده است (سایت سازمان ثبت احوال،1393). لذا وقوع تحولات ژرف در بنیاد خانوادههای ایرانی طی سالهای اخیر به طرز قابل توجهی الگوها و ترتیبات حیات خانوادگی کودکان و نوجوانان را تغییر داده است. فشار اقتصادی، بیثباتی و نااطمینانی شرایطی را بوجود آورده که حفظ و نگهداری خانواده با دشواریهای اساسی روبرو گشته است. ساختار خانواده بر اثر نرخ بالای طلاق و خانوادههای تکوالد، به شدت دستخوش تغییر گشته است. کودکان زیادی زمان خود را در خانوادههای تکوالد سپری میکنند و بیشتر کودکانِ طلاق، ازدواج مجدد والدین خود را تجربه میکنند. (صالحی اصفهانی،2010).
گذشته از این، این نکته نیز قابل ذکر است که نظریه شرمساری بازپذیرکننده که بعضاً به نظریه جمهوریخواه هم موسوم شده، از جذابیت سیاسی(وایت،388:1385) خاصی نیز برخوردار است که خود میتواند از جمله دلایل پرداختن به این نظریه و شرح و بسط آن در جامعه ایرانی باشد. سبب این جاذبه را نیز میتوان وجود ویژگیهای زیر در این نظریه دانست: نخست آنکه، توجیهی را برای وجود وفاق در درون جامعه فراهم میسازد. دوم آنکه، بر مفهوم قضای احیاگر (عدالت ترمیمی) تاکید میورزد که جنبهای مثبت دارد. سوم، روشی نسبتاً کمهزینه برای دستیابی به هدف کاهش جرم پیشنهاد میکند. کم هزینه بودن این روش هم از آن روست که بر اصل کمینگی مداخله تاکید دارد؛ چهارم اینکه، ایدههای این نظریه، بسیاری از دغدغههای سیاسی موجود را متوجه خود ساخته است؛ دغدغههایی از جمله، ضرورت به حساب آوردن نقش بزهدیده و تاکید بر خانواده به عنوان واحدی بنیادی در درون جامعه (همان). در حقیقت تاکید بر خانواده به عنوان واحدی بنیادی در جامعه، با تاکید سند چشمانداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران بر «نهاد مستحکم خانواده» همخوانی و هماهنگی کامل دارد.
در مجموع، پژوهش حاضر به دلایل گوناگون حائز اهمیت است. آزمونیک نظریه جدید در یک بستر فرهنگی متفاوت، عملیاتی کردن مفاهیم نو، جرح و تعدیل یا اصلاح و پالایش مدل اولیه بریث ویت، طرح برخی متغیرهای مشروطکننده/ محتملجهت ارزیابی قلمرو تبیینی نظریه شرمساری، آزمون مدل علّی برآمده از نظریه شرمساری بریث ویت و تطبیق آن با مدلهای بدیل و جایگزین، تمرکز بر تخلفات مختلف و دلالتهای سیاستی را میتوان از جمله دلایل عمده مطالعه حاضر برشمرد.
شرمساری بازپذیرکننده میتواند در روند صدور حکم در فرایندهای عدالت کیفری و مجازاتهای آزادی مشروطیا آزادی نظارت شده از زندان و استفاده از خدمات اجتماعی دلالتهای مهم و شایانی به همراه داشته باشد. امروزه برنامههای عدالت ترمیمی در سطوح مختلف اجتماع، مدرسه، پلیس و دادگاه مطرح است (علیوردی نیا و دیگران،1393؛ سیگل،276:2006). در ضمن باید افزود که، در پی «بحران سببشناختی» (جک یانگ به نقل از هان،245:2002) در جرمشناسی به دلیل غفلت از آزمون تجربی و مسلم انگاشتن اثرات تنبیه و مجازات در پیشگیری از وقوع جرم و انحرافات، نظریه بریث ویت استفاده از شاخصهای جزایی و بیبازگشت را در ایجاد همنوایی به چالش کشیده و بنیاد نظامهای قانونی مدرن را به زیر سوال برده است (بوچکوار،402:2005). ولی با این وجود، آزمون تجربی این نظریه و خصوصاً آزمونهای مستقیم فرضیهها در رابطه با پاسخ افراد به تجربههای شرمساری، اغلب پراکنده و نامستقیم بوده است. لذا با این توضیحات، روشن است که دفاع و پشتیبانی از نظریه شرمساری بازپذیرکننده بیتردید در گرو بعمل آوردن آزمونهای متقاعدکنندهای از این نظریه میباشد. مطالعه تجربی حاضر تلاشی است برای پر کردن خلأ اعتبار تجربی.
لازم به ذکر است که در این تحقیق کوشش میشود شواهد و مستندات دیگری در خصوص فرضیات سطح خرد نظریه شرمساری بازپذیرکننده ارائه شود و نتایج و یافتهها حاصله در یک بستر متفاوت اجتماعی-فرهنگی وارسی شود. اعتبار هر نظریه علاوه بر آزمونهای متعدد و مکرر با نمونههای مختلف، مستلزم تأیید آن در زمینهها و بسترهای گوناگون فرهنگی است. از آنجا که تعداد آزمونهای مستقیم نظریه شرمساری بسیار کم و اندکشمار است، تحقیقات بعدی، صرفنظر از محل و موقعیت اجرا، ارزشمند و لازم است. گذشته از این، انجام تحقیق حاضر میتواند در جامعه ایرانی به عنوان یک جامعه آسیایی بسیار مفید و راهگشا باشد. چرا که طبق نظر بریث ویت (به نقل از های ،162:1996)، نظریه شرمساری بازپذیرکننده علیالخصوص در فرهنگهای آسیایی قابل کاربست است.
نظریه شرمساری هم برای تبیین رفتار مجرمانه فردی و هم نرخ جرم در گروههای اجتماعی طراحی و تدوین گشته است. انتخاب سطح تحلیل خرد در ارزیابی نظریه شرمساری بازپذیرکننده، به دلایلی چند صورت گرفته است که های (1998) در تصریح و تنقیح این نظریه بدانها اشارت کرده است. عمدهترین دلایل انجام این کار، به امکان پذیر بودن و کارایی و اثربخشی آن مربوط میشود. همچنان که عنوان شد موانعی اساسی پیش روی آزمون بخش سطح کلان در این نظریه وجود دارد. تعریف قابل سنجشی از سطح جامعهای شرمساری بازپذیرکننده هنوز وجود ندارد و انجام پیمایشهای معرف ملی از ادراک افراد در رابطه با شرمساری بازپذیرکننده ممکن و میسور نیست. به این ترتیب، از آنجا که این رساله صرفاً بر پیشبینهای سطح خرد متمرکز خواهد بود، بر ابعاد و جوانب سطح کلان نخواهد پرداخت.
اهداف تحقیقهدف کلیهدف عمده این تحقیق بررسی و شناسایی رابطه علّی بین شرمساری بازپذیرکننده و بزهکاری است. این هدف کلی برای تحقق خود نیازمند پارهای از اهداف جزئی است که در ذیل میآید:
اهداف فرعیآزمون تجربی و بررسی تأییدپذیری هر کدام از اجزا یا مولفههای نظریه شرمساری بازپذیرکننده
واکاوی مفهومی و ساخت ابزارهای (مقیاسهای) اندازهگیری و شفافسازی آنها.
بررسی رابطه هر یک از ابعاد شرمساری بازپذیرکننده با هر کدام از ابعاد بزهکاری.
استفاده از متغیرهای واسط برای بسط نظریه شرمساری بازپذیرکننده و وارسی اثرات مستقیم و غیرمستقیم.
بررسی کاربستپذیری نظریه شرمساری بازپذیرکننده در مکان مورد تحقیق.
بررسی و آزمون مدلهای تحلیلی مختلف برای وارسی تناسب دادهها با مدلهای مفهومی متعدد.
بسط و توسعه و تقویت نظریه شرمساری با تعیین و تشخیص برخی حدود و ثغور قلمرو تبیینی این نظریه.
بررسی دلالتهای سیاستی نظریه شرمساری بازپذیرکننده در حوزه خانواده و مدرسه.
سوالات تحقیقسوال اصلی تحقیق:تأثیر شرمساری بازپذیرکننده بر بزهکاری چیست؟
