Please enter banners and links.
1-5 فرضیهبه نظرمی رسد درشهرستان رضوانشهر گردشگری روستایی توسعه یافته است.
توسعه نظام گردشگری روستایی در شهرستان رضوانشهر مناسب است.
1-6 قلمرو تحقیقشهرستان رضوانشهر در مختصات جغرافیایی21 40 48 تا 7 13 49 طول شرقی و 27 25 37 تا 34 40 37 عرض شمالی قرار دارد. این شهرستان دارای دو بخش به نامهای پره سر و مرکزی و 4 دهستان به نامهای دیناچال، ییلاقی ارده، خوشابر، گیل دولاب می باشد. مساحت این شهرستان 3/770 کیلومتر مربع و جمعیت آن بر اساس آمار سال 1385 به تعداد 64574 نفر بوده که از این تعداد 20346 نفر را جمعیت شهری و 44228 نفر را جمعیت روستایی تشکیل می دهد. این شهرستان از شمال به شهرستان تالش، از جنوب به شهرستان ماسال و صومعه سرا، از شرق و جنوب شرق به شهرستان بندر انزلی و دریای خزر و از غرب به استان اردبیل محدود می شود( سالنامه آماری استان گیلان، 1387).
نقشه 1-1 محدوده مورد مطالعه1-7 محدویت های تحقیق هر تحقیقی مشکلات مخصوص به خود را دارد. یکی از محدودیتهای مهم تحقیق حاضر جدید بودن موضوع مورد مطالعه می باشد، چون در این ارتباط خیلی کم کار شده است.
کمبود اطلاعات مرتبط با عنوان فوق، عدم توانایی و تطبیق نمودن درجات سطح بندی در کشور، استان با کشورهای پیشرفته، صعب العبور بودن برخی مناطق و عدم دسترسی جهت مظالعات میدانی
1-8 واژه ها و مفاهیمتوریسم:
در سال 1963 کنفرانس جهانی توریسم در شهر رم واژه توریسم را به شرح ذیل تعریف نمود:
توریست کسی است که به طور موقت مسافرت می کند و در کشور مورد علاقه خود حداقل 24 ساعت اقامت می نماید. در ضمن هدف از مسافرت خود را استفاده از تعطیلات، تامین سلامتی، مطالعه و تحقیق، موارد مذهبی و ورزشی، تجارت و امور بازرگانی، مسائل خانوادگی، ماموریت، شرکت در کنفرانسها و غیره می داند (منشی زاده، 1376، ص 12).
– روستا
ــ روستا به مجموعه یک یا چند مکان و اراضی به هم پیوسته ( اعم از کشاورزی و غیر کشاورزی) گفته می شود که خارج از محدوده ی شهرها واقع شود، دارای محدوده ی ثبتی و یا عرفی مستقل باشد.
ــ روستا مبدا تقسیمات کشوری است که از لحاظ زیستی (وضع طبیعی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی) همگن بوده، اکثریت ساکنان واقعی آن – به طور مستقیم و غیر مستقیم – به یکی از فعالیتهای زراعی، دامداری، باغداری و به طور اعم صنایع دستی و صید یا ترکیبی از این فعالیتها اشتغال داشته باشند در عرف به عنوان ده، آبادی، دهکده یا قریه نامیده می شود (پاپلی یزدی و ابراهیمی، 1381، ص 22).
گردشگری روستایی
لین(lane،1994) گردشگری روستایی را چنین تعریف می کند: فعالیتهای توریستی که در روستا صورت میگیرد. ولی حتی این عبارت ساده ابهامات زیادی در بردارد بطور مثال خود تعریف گردشگری متفاوت است و در مورد روستا تفاوتی که بین فعالیتهای گردشگری، مثل اوقات فراغت یا ورزش وجود دارد. را خدشه دار می سازد. به همین ترتیب تعریف روستا یا مناطق روستایی نیز دشوار است (جولیا شارپلی، ترجمه منشی زاده و نصیری، 1380، ص8).
مدل:
نمونه، سر مشق، طرح و الگو، الگو گرفتن ( فرهنگ فارسی عمید )
مدل جغرافیایی :
مدل جغرافیایی به مجموعه آنچه که آموزش یک مفهوم جغرافیایی را ساده می کند و در تفهیم یک موضوع پیچیده جغرافیایی کمک می کند یا یک نظریه یا فرضیه جغرافیایی تجزیه شده را اثبات می کند مدل جغرافیایی می گویند.
سطح بندی
درجه بندی و دادن امتیاز به یک موضوع چه انسانی و چه طبیعی را می توان تحت عنوان سطح بندی آن موضوع بیان نمود.
مدل EP
یک مدل سطح بندی در صنعت گردشگری و غیره بوده که براساس آن می توان با در نظر گرفتن (پنج مؤلفه) برای ارزیابی وسطح بندی جاذبه های تاریخی و طبیعی در یک منطقه به مطالعه پرداخت که پنج مؤلفه فوق عبارتند از: جذابیت های پیرامونی، امکانات رفاهی، خدمات فرهنگی، دسترسی و اجتماعات محلی می باشد.
2499995864425500centercenterفصل دوم
مرور منابع ،ادبیات و پیشینه تحقیق
00فصل دوم
مرور منابع ،ادبیات و پیشینه تحقیق
2-1 توریسم و گردشگریگردشگری معادل فارسی و کاملاً دقیق واژه Tourism در زبانهای انگلیسی، فرانسه و آلمانی است که بصورت مصطلح در زبان فارسی بصورت جهانگردی ترجمه شده است. ریشه این واژه از اصطلاحTornus یونانی و لاتین گرفته شده که یکی از معانی آن گردش کردن و یا گشتن است و با پسوند Ism یا گری بصورت اسم مصدر Tourism یا گردشگری در آمدهاست.
اصطلاح “ توریست“ از قرن نوزدهم معمول شده است. در آن زمان اشراف زادگان فرانسوی می بایست برای تکمیل تحصیلات و کسب تجربه های لازم زندگی، اقدام به مسافرت می نمودند. این جوانان در آن زمان توریست نامیده می شدند و بعد ها در فرانسه این اصطلاح در مورد کسانی به کار می رفت که برای سرگرمی، وقت گذرانی و گردش به فرانسه سفر می کردند و بعداً با تعمیم بیشتر به کسانی اطلاق می شد که اصولاً به این منظور به سفر می رفتند. کم کم کلمه توریسم به بعضی زبانهای دیگر نیز وارد شد و از آن واژه توریسم به وجود آمد. از همان زمان توریسم به بعضی از مسافرت ها مسافرینی گفته می شود که هدف آنها استراحت و گردش و سرگرمی و آشنایی با مردم بود و نه کسب درآمد و اشتغال به کار.
در زبان فارسی کلمه ”سیاح” در گذشته به کسانی گفته می شد که با هدف و منظور شخصی دست به سفر می زدند؛ مانند ناصر خسرو و سعدی، و این واژه در زبان فارسی تا نیمه اول قرن بیستم در معنی فوق بکار می رفت تا آنکه دو واژه جهانگرد و جهانگردی جای آن را گرفت.
واژه جهانگردی به این سبب که در معنی خود عبور از مرز های سیاسی و سفر به دیگر کشورها را تداعی می کند، نمی توان معنی کامل توریسم را ادا نماید. زیرا توریستها به دو گروه خارجی و توریستهای داخلی تقسیم می شوند. که واژه جهانگرد بیشتر در تعریف توریستهای خارجی کاربرد دارد. در صورتی که توریستهای داخلی نیز باید در واژه گزینی فارسی کلمه توریست گنجانده شود. از این رو واژه ”گردشگر” رساتر از واژه جهانگرد بوده و گویای اصلاح توریست می باشد.
جهانگردی: عبارتست از مجموعه فعالیتهای افرادی که به مکانهای خارج از محل زندگی و کار خود به قصد تفریح و استراحت و انجام امور دیگر مسافرت می کنند و بیش از یکسال متوالی در آن مکان نمیمانند (منشی زاده، 1376، ص43).
2-2 تعریف اصطلاحات توریسمدر شناخت توریست یا گردشگر تعاریف مختلفی از سوی سازمانها و افراد مختلف ارائه شده است که به بخشی از آنها اشاره میگردد.
واژه «توریسم» به مجموعه مسافرتهایی گفته میشود که بین مبدأ و مقصدی با انگیزههای استراحتی، تفریحی، تفرجی، ورزشی، دیداری، تجاری، فرهنگی و یا گذران اوقات فراغت انجام میگیرد و در آن شخص توریست در مقصد اشتغال و اقامت دائم ندارد.
در سال 1925 کمیته مخصوص آمارگیری مجمع ملل افراد زیر را توریست شناخت:
1 – کسانی که برای تفریح و دلایل شخصی با مقاصد پزشکی و درمانی سفر میکنند.
2- کسانی که برای شرکت در کنفرانسها، نمایشگاهها، مراسم مذهبی، مسابقات ورزشی و از این قبیل به کشورهای دیگر سفر میکنند.
3 – کسانی که به منظور بازاریابی و امور بازرگانی مسافرت میکنند.
4 – افرادی که با کشتی مسافرت میکنند و در بندری در مسیر راه تا 24 ساعت اقامت مینمایند.
در سال 1937 نیز کمیته ویژهای در رم جهت بررسی پارهای از مسائل صنعت توریسم تشکیل گردید و تعریفی به این شرح از توریست ارائه داد:
«افرادی که در یک دوره 24 ساعته یا بیشتر به یک کشور خارجی سفر میکنند توریست خوانده میشوند»
این کمیته مسافرتهای زیر را به عنوان حرکتهای توریستی به شمار آورد:
1 – افرادی که جهت خوشگذرانی، دلایل شخصی ویا مسائل بهداشتی به مسافرت میروند.
2 – افرادی که برای شرکت در کنفرانسها مسافرت میکنند.
3 – افرادی که جهت انجام کارهای بازرگانی مسافرت میکنند.
4 – افرادی که به یک گردش دریایی میروند.
براساستعریفی از سازمان ملل که بنا بر پیشنهاد کنفرانس بینالمللی جهانگردی آن سازمان دررم ارائه گردید؛« توریست یا بازدیدکنندهموقتکسیاستکه به منظور تفریح، استراحت، گذران تعطیلات، بازدید از نقاط دیدنی، انجام امورپزشکی، درمانی ومعالجه، تجارت، ورزش، زیارت، دیداراز خانواده، مأموریت و شرکت در کنفرانسها به کشوری غیر از کشور خود سفر میکند؛ مشروط بر اینکه حداقل مدت اقامت او از 24 ساعت کمتر و از 3 ماه بیشتر نبوده و کسب شغل و پیشه هم مد نظر نباشد. »
براساس تعریف فوق گردشگری داخلی درقالب صنعت توریسم قرار نگرفته وصرفاً به گردشگرانی که از دیگر کشورها وارد یک کشور میگردند اصطلاح توریست اطلاق میشود.
بنا به تعریفی دیگر : « عامل توریستی یا جهانگردی کسی است که عمل جهانگردی را انجام میدهد و به سه دسته تقسیم میشود:
توریستهایی که از خارج وارد کشور میشوند.
توریستهایی که از کشور خود به کشور دیگر مسافرت میکنند.
توریستهایی که مقیم کشور خود هستند و در داخل کشورشان مسافرت میکنند.
انگیزه اینگونه افراد از مسافرت، تفریح، معالجه، تجارت، تحقیق، زیارت، مأموریت و نظایر آن است »
مرکز آمار ایران به منظور تفکیک توریسم از غیر توریسم، تعریف زیر را از توریسم ارائه داده است:
«توریست شخصی است که به کشور یا شهری غیر از محیط زیست عادی خود برای مدتی که کمتر از 24 ساعت و بیشتر از یکسال نباشدسفر کند و قصد او از سفر، تفریح، استراحت، ورزش، دیدار اقوام و دوستان، مأموریت شرکت در سمینار، کنفرانس یا اجلاس، معالجه، مطالعه و تحقیق و یا فعالیت مذهبی باشد».
مرکز فوق در تعریف غیر توریست نیز آورده است : « غیر توریست کسی است که کشور محل دائمی اقامت خود را به قصد اشتغال، اقامت دائم، پناهندگی، تحصیل، مأموریت در نمایندگیهای سیاسی خارج از کشور ترک نماید.»
در جمعبندی تعاریف ارائه شده برای توریست یا گردشگر و به منظور تعریفی جامع از این واژه که در برگیرنده تمامی فعالیتهای بخش گردشگری (اعم از داخلی و خارجی) باشد،
میتوان تعریف زیر را از واژه توریست یا گردشگر ارائه نمود:
«توریست یا گردشگر به کسی اطلاق میگردد به منظوری غیر از اشتغال یا اقامت دائم به مقصدی مسافرت نموده و حداقل یک شب و حداکثر یک سال را در مقصد اقامت نماید و برای هزینه اقامت و فعالیتهای گردشگری خود هیچگونه درآمدی در مقصد مورد نظر نداشته باشد.»
در این تعریف هیچ تفاوتی بین توریست داخلی و توریست خارجی وجود نداشته و به هر دو گروه به یک چشم نگریسته شده است. کما این که در بسیاری از مباحث مربوط به بخش توریست و یا صنعت توریسم، منظور از توریست، افرادی است که از دیگر کشورها به یک کشور وارد میشوند و به واسطه ارزآوری خود از اهمیت شایان توجهی برخوردار هستند (منشی زاده، 1376، ص44).
2-3 طبقهبندی انواع توریسمتوریسم دارای انواع مختلفی بوده که براساس عوامل متعدد میتوان تقسیمبندیهایی را برای آن قائل شد. مهمترین عواملی که میتوان براساس آن انواع مختلفی از توریسم را تعریف و طبقهبندی نمود عبارتند از:
الف – از نظر زمانی
فعالیتهای گردشگری را به شکل کوتاه مدت (کمتر از یک روز)، میان مدت (یک تا سه روز ) و درازمدت (بیش از سه روز) از یکدیگر تفکیک میکند.
ب – از نظر مکانی
گردشگری را به صورت فعالیتهای گردشگری در حوزه نزدیک، حوزه میانی و حوزه خارج یا دور تقسیمبندی میکند.
پ – از نظر تابعیت
گردشگران به دو گروه گردشگران خارجی و بینالمللی و گردشگران داخلی تقسیم میگردد.
ت – از لحاظ انگیزه سفر
براساس آن گردشگری با انگیزههای استراحتی، تفریحی، درمانی، زیارتی، فرهنگی، اقتصادی، ورزشی و. . . از یکدیگر تفکیک میشوند.
ث – از نظر فصل گردشگری
موسم گردشگری را براساس فصول مختلف سال طبقهبندی میگردد. در این طبقهبندی
دو فصل تابستان و زمستان از اهمیت بالاتری نسبت به فصول بهار و پاییز مییابند.
د – از نظر شکل و سازماندهی سفر
مانند سفرهای انفرادی، گروهی، خانوادگی و. . . که ترکیب گردشگری را تعیین میکند.
ز – از نظر وسیله نقلیه مورد استفاده
براساس نوع وسیله نقلیه مورد استفاده برای انجام سفر طبقهبندی میشود.
و – از لحاظ نوع و محل اقامت
گردشگران را براساس نوع و محل اقامت، هم از نظر کیفی و هم کمی طبقهبندی میکند. مانند گردشگران مقیـم هتلها، مهمانپذیـرها، خانههای ویلایی و یا پانسیونهای خانگی، کمپینگ و. . . .
2-4 اشکال عمده توریسممکان دربخش گردشگری از اهمیت بسیار زیادی به لحاظ پیدایش شیوههای متعدد گردشگری برخوردار است. عامل مکان به لحاظ گستره جغرافیایی و تنوع پدیدههای جاذب توریسم، نقش اصلی را در ایجاد انگیزههای سفر نیز ایجاد مینماید. براساس انگیزه و اهداف توریستها از مسافرت که ناشی از عامل مکان است را میتوان به سه گروه عمده زیر طبقهبندی نمود:
توریسم فرهنگی، تاریخی و یادمانی
توریسم طبیعت یا اکوتوریسم
توریسم بازرگانی و تجاری
هر یک از گروههای یاد شده به زیر گروههایی تقسیم میشوند که به لحاظ مهم بودن گروه توریسم طبیعت یا اکوتوریسم فقط به انواع آنها پرداخته میشود.
2-4-1 توریسم طبیعت یا اکوتوریسم
توریسم طبیعت یا اکوتوریسم نیز از مهمترین جاذبههای بخش گردشگری است و سالانه میلیونها نفر به منظور دیدار از مناطق خوش آب و هوا و یا خوش منظره، تمدد اعصاب و استراحت، استفاده از آبهای معدنی و درمانی، تفریح ، هیجان، ماجراجویی، ورزش و غیره جذب توریسم طبیعت و یا اکوتوریسم میشوند. اکوتوریسم به بخشهای بسیار زیادی تقسیم میگردد که به برخی از آنها اشاره میگردد:
2-4-1-1 توریسم اقلیمی (کلیماتوریسم)آب و هوا به عنوان یکی از مهمترین عوامل شکلدهنده توریسم قلمداد میگردد و مراکز تفریحی و توریستی موجود، چه در گذشته و چه در حال حاضر موجودیت و ارزشهای خود را مرهون عوامل متعدد به ویژه آب و هوای مناسب و ملایم میدانند.
آب و هوا و تنوع اقلیمی یکی از مهمترین جاذبههای توریستی است که بخش قابل توجهی از گردشگران را به منظور استفاده از آب و هوای گرمتر و یا خنکتر از محل اقامت خود، به انجام خود، به انجام مسافرت توریستی ترغیب مینماید.
هوای آلوده شهرهای جامعه صنعتی به ویژه در فصل تابستان جمعیت شهر را به فرار و گریز از شهر وا می دارد و به موازات استحکام زیربنای اقتصادی خانوادهها، حرکت انسانها در افقهای دورتر و در سینه کوهستانها یا پهنه آبها انجام میگیرد.
به طورکلی کسی مایل به مسافرت تابستانی به محلی نیست که هوای محل اقامتش باشد. از این رو مناطق ییلاقی و کوهپایهای و سواحل، مکانهای مناسبی برای مسافرت تابستانی به شمار میروند.
2-4-1-2 توریسم ساحلی
از فضاهای پاک و نیالودهای که جمعیت گردشگران را به سوی خود میخواند، مناطق ساحلی و شهرهای دریاکنار است. پلاژهای وسیع کناره دریا با شن نرم و هوای مساعد و داشتن پناهگاههایی مصون از تعرض امواج دریا و باد، میکروکلیمای مناسبی برای بهرهبرداریهای توریستی است، تا جایی که شهرسازی کناره دریاها در طول دهها کیلومتر ساحل، امروزه شکل تعمیم یافتهای به خود گرفته است. این پلاژها به شرط پیوند با جنگل و پارک و کوهستان از قدرت جاذبه خاصی بهرهمند میگردند.
سواحل دریا، به ویژه در فصل شنا و ماهیگیری از جاذبههای مهم گردشگری در جهان است که تفریح، هیجان و احیاناً قابلیتهای درمانی (ماسههای ساحلی و یا لجنهای دریایی و دریاچهای) انگیزه اصلی سفر را به وجود میآورد.
سواحل نزدیک به بندرگاههای تجاری و بازرگانی به واسطه داشتن بازارهای کالاهای وارداتی و عمدتاً ارزان قیمت بر جاذبههای گردشگری این گونه شهرها افزوده و توریستهای بیشتری را به خود جذب مینماید.
رونق ورزشهای آبی و نشاط و هیجان ناشی از آن در صورت وجود امکانات، از دیگر جاذبههای توریسم ساحلی است. ورزشهایی مانند اسکی روی آب، قایقرانی، موجسواری، جتاسکی و. . . را میتوان از جمله موارد جذب گردشگر در مناطق ساحلی بشمار آورد.
2-4-1-3 توریسم کوهستان و برف شهرها
کوههای مهم و معروف را میتوان از جمله موارد مورد توجه اکوتوریسم به شمار آورد که هم به لحاظ ورزشی و هم از لحاظ تفریحی مورد توجه توریستها قرار میگیرد.
وجود امکانات دسترسی به منطقه پایکوهی و امکان استقرار موقت در اقامتگاههای نزدیک به قله، میتواند بر رونق توریسم کوهستان بیافزاید.
گرچه فعالیت برف شهرهای کوتاه مدت، و توریسم کوهستان فصلی است ولی به مقتضای نوع فعالیت، تجهیزات ویژهای را چون تلهاسکی برای صعود بر کوهستان را میطلبد و با ایجاد امکاناتی نظیر پیستهای اسکی میتوان دوره گردشگری را در این گونه شهرها از حالت فصلی خارج نموده و به یک جریان عادی توریسم تبدیل نمود که در فصول گرم به منظور کوهنوردی و صخرهنوردی در فصول سرد به منظور اسکی روی برف، گردشگران را به سوی خود فرا میخواند.
2-4-1-4 توریسم جنگلجنگلها وپارکهای جنگلی نیز از جمله جاذبههای اصلی بخش توریسم به حساب میآیند. اینگونه مناطق معمولاًُ به لحاظ زیست بومهای گیاهی و جانوری هم از سوی محققین و پژوهشگران و هم از سوی توریستهایی که عادی مورد توجه قرار گرفته و در صورت وجود امکاناتی از قبیل اقامتگاهها، مراکز ارائه خدمات، کمپینگ و. . . به یکی از مهمترین کانونهای جذب گردشگر تبدیل میگردند.
2-4-1-5 توریسم کویر و بیابان
کویرها و بیابانها علیرغم اینکه در نگاه اول یک منطقه خشک و خالی از سکنه را در ذهن تداعی مینمایند، اما یکی از جاذبههای توریستی به حساب میآیند و در صورتی که بتوان اقدام به ایجاد امکانات خدمات توریستی و مراکز اقامتی مناسب در مناطق کویری و بیابانی مبادرت نمود، اینگونه مناطق نیز میتوانند در جذب گردشگران نقش مهمی را ایفا نمایند.
2-4-1-6 توریسم آبهای معدنی و آبهای گرمآبهایی که بر اثر شکست و یا لغزش زمین و معمولاً در کنار کوههای آتشفشانی از اعماق زمین بیرون میجهند، به سبب داشتن اجزاء رادیو اکتیو، گوگرد و املاح معدنی گوناگون، جنبه درمانی داشته و در دورانی که هنوز صنعت داروسازی به مانند امروز توسعه نیافته بود، آبهای معدنی، گروههای مرفه طبقات اجتماعی را برای درمان به سوی خود جلب میکرد. وسایل ارتباطی به حرکت موجی تمام طبقات اجتماعی به سوی آبهای گرم معدنی منتهی شد و در کنار آبها مراکز اولیه شهرها تکوین یافت و برخی از آنها امروزه به عنوان یک شهر توریستی معروف در جهان تبدیل شده است.
2-4-1-7 توریسم درمانی
این نوع شامل افراد و گروههایی هستند که برای استفاده از تغییر آب و هوا (با هدف پزشکی و درمانی)، استفاده از آبهای معدنی، گذران دوران نقاهت، معالجه و نظایر آن اقدام به مسافرت میکنند.
2-4-1-8 توریسم ورزشیهر نوع مسافرتی که به منظور فعالیتهای ورزشی باشد، جهانگردی ورزشی نامیده میشود، مانند اسکی، پیادهروی، کوهپیمایی، کوهنوردی، دوچرخهسواری، شکار، شنا، قایقرانی، شرکت در مسابقات ورزشی و تماشای مسابقات و امثال آن، اینگونه مسافرتها ممکن است به صورت انفرادی و یا دستهجمعی صورت گیرد (رحیمپور، 1384، ص37).
2-5 گردشگری روستاییبا توجه به اهمیت گردشگری روستایی به عنوان یک فعالیت گسترده گردشگری و تاکید روزافزون به آن در سیاستهای توسعه محلی و منطقه ای بدیهی است که تعریف مشترک و قابل قبولی از گردشگری روستایی را از سایر بخشهای گردشگری جدا می کند. در نظر اول ممکن است تعریف گردشگری روستایی آسان به نظر برسد. لین(lane،1994) گردشگری روستایی را چنین تعریف می کند: فعالیتهای توریستی که در روستا صورت می گیرد. ولی حتی این عبارت ساده ابهامات زیادی در بردارد بطور مثال خود تعریف گردشگری متفاوت است و در مورد روستا تفاوتی که بین فعالیتهای گردشگری، مثل اوقات فراغت یا ورزش وجود دارد. را خدشه دار می سازد. به همین ترتیب تعریف روستا یا مناطق روستایی نیز دشوار است. عباراتی که غالبا جایگزین گردشگری روستایی می شوند از قبیل گردشگری بومی و گردشگری طبیعت مشکلات بیشتری را ایجاد می کنند. برخی اوقات این بدین معناست که گردشگری روستایی با فعالیتها یا مکانهای ویژه مانند گردشگری کشاورزی یکسان شمرده می شود. حال آنکه در موارد دیگر گردشگری روستایی به عنوان وسیله ای برای توصیف کلی و همه جانبه توسعه گردشگری بکار گرفته میشود.در سال 1986 کمسیون جامعه اروپایی گردشگری روستایی را اینگونه تعریف کرد توریسم روستایی تنها شامل گردشگری کشاورزی نیست. بلکه همه فعالیتهای گردشگری در مناطق روستایی را در برمی گیرد. تلاش برای شناسایی همه فعالیتهای گردشگری چیز زیادی را عاید نمی کند(جولیا شارپلی، ترجمه منشیزاده و نصیری، 1380، ص8).
2-5-1 محدوده گردشگری روستاییدیدار کنندگان از روستا ها به فعالیتهای مختلفی روی می آورند. برخی از این فعالیتها مانند پیاده روی یا اسب سواری از بخشهای گردشگری هستند. در حالیکه سایر فعالیتهایی که در اوقات فراغت انجام می شوند نوعی ورزش محسوب می گردند. بطور مثال کوه نوردی، غارنوردی، تماشای مسابقه های ورزشی در روستا یا حتی رفتن به یک رستوران روستایی در مرتبه دوم اولویت قرار می گیرند. درعین حال هر نوع گردشگری که در روستا صورت می گیرد. حالت سنتی روستا را نداردو نوع توسعه یافته گردشگری خواهد بود مانند پارکهای تفریحی با موضوعات و سبکهای خاص که به کلی با محیط زیست روستایی ناهماهنگ هستند. بنابراین در ابتدا می توان گفت که محدوده گردشگری روستایی و فعالیتهای آن از برخی جهات محدود شدهاند. آنها بوسیله عواملی چون مدت اقامت، طول سفر، نوع فعالیت، وسایل و محل اقامت و تصوری که هرکس از گردشگری روستایی داردمحدود شده اند. با این حال اگر تعریفی کلی از توریسم روستایی ارائه شود محدوده گردشگری روستایی هم وسیع تر خواهد شد. با این حال محدوده گردشگری روستایی در فهرستی که توسط اتحادیه اروپا ارائه شد.
1-گشت و گذارگردش در جاده های فرعی و طولانی کوهستانی و پارکهای طبیعی روستا، اسب سواری، سفر در کاروانها و ارابه کولیها، مسافرت با وسایل نقلیه موتوری (راندن در جاده های روستایی، راندن ماشین های کشاورزی، اتومبیل رانی)، دوچرخه سواری، قاطر سواری، اسکی در روستا.
2-فعالیتهای آبیماهیگیری، شنا، مسافرت در رودخانه (بوسیله قایق های خانه مانندو قایق های کوچک، کرجی)، قایق رانی با قایق های پارویی و کلک، موج سواری روی آب، مسابقه قایقرانی، کشتی رانی، انواع دیگر وسایل آبی.
3-فعالیتهای هواییهواپیمای سبک وزن، گلایدر دستی و هواپیمای بسیار سبک وزن، بالونهای هوای گرم.
4-فعالیتهای زمینیتنیس، گلف.
5-فعالیتهای ورزشیغارنوردی، صخره نوردی.
6-فعالیتهای اکتشافیاقدامات صنعتی محلی وکشاورزی یا مهارتی7-فعالیتهای فرهنگیباستانشناسی، تجدید بنا، دوره های یادگیری مهارت، کارگاههای هنری، دسته های قومی، سایر کارهای فرهنگی8-فعالیتهای مربوط به سلامتیزیبایی اندام، مراکز تندرستی می باشد.
لازم به یادآوری است که تعدادی از فراورده های مختلف گردشگری یا انواع توسعه گردشگری جزء گردشگری روستایی قرار می گیرند. ولی الزاما با آن همخوانی و هماهنگی ندارند (جولیا شارپلی، ترجمه منشی زاده و نصیری، 1380، ص13).
2-5-2 اصول کلی برای گردشگری در روستاتفریح:گسترش تفریحات گردشگران در روستا باید بر اساس فعالیتهایی باشد که نمایانگر ویژگی روستا، زیباییها، فرهنگ، تاریخ و حیات وحش آن باشند.
توسعه:توسعه روستا باید حفظ محیط زیست و اهداف تفریحی را تقویت کند. بطور مثال می تواند استفاده بهتری از مکانهای تاریخی داشته باشد. تا مکمل درآمدهای حاصل از زمینهای کشاورزی باشد. و این مهم با احیای زمینهای متروک و ایجاد فرصتهای جدید برای دسترسی به روستا حاصل می شود.
طرح ریزی:برنامه ریزی و اداره توسعه جدید گردشگری باید با منظره توازن داشته باشد. و هرجا که ممکن است آنرا گسترش دهد.
اقتصاد روستایی:سرمایه گذاری در گردشگری روستایی باید از اقتصاد آن حمایت کند با این حال باید در مناطق وسیع کم جمعیت صورت گیرد، تا از انبوهی جمعیت و خسارات ناشی از فرسایش منابع طبیعی و استفاده بیش از حد انها جلوگیری شودو موجب گسترش اقتصاد و فواید دیگر شود.
حفظ محیط زیست:کسانی که از گردشگری روستایی سود می برند باید در حفظ آن سهیم باشند و با حمایتهای سیاسی و عملی از محیط زیست و اجرای سیاستها و برنامه های تفریحی، کیفیت آنرا بهبود بخشند.
بازاریابی :تبلیغ و اطلاع رسانی در مورد صنعت گردشگری باید فهم مردم را نسبت به ان عمیق کند تا استفاده بهینه از روستا منجر به درک و لذت بردن از انها شود(جولیا شارپلی، ترجمه منشی زاده و نصیری، 1380، ص23).
2-5-3 فواید توسعه گردشگری روستاییمهمترین هدف توسعه گردشگری داخلی و خارجی، توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق گردشی است. بسیاری از کشورها کم و بیش به گردشگری توجه دارند زیرا مهمترین تاثیر گردشگری در اقتصاد جهانی، ایجاد درامد و اشتغال زایی است. کارشناسان تخمین زده اندکه گردشگری به عنوان بزرگترین صنعت جهان، 4/3 تریلیون دلار ارزش دارد و این میزان جوابگوی 1/10 درصد محصولات ناخالص جهانی است و 6/10 درصد هزینه اشتغال زایی در جهان را تامین می کند. مسلما بخش کوچکی از گردشگری راگردشگری روستایی تشکیل می دهد. که البته سهم مهمی را در اقتصاد مناطق روستایی دارد. بطور مثال گردشگری روستایی در انگلستان تقریبا هر سال 9 میلیون پوند درآمد ایجاد کرده است و در برخی نقاط این کشور عامل اصلی اشتغال زایی بوده است. توجه به بازده ناخالص و تعداد شغلهایی که گردشگری ایجاد کرده برفواید اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی حاصل از توسعه گردشگری در مناطق روستایی سرپوش خواهد گذاشت. بنابراین فواید حاصل از گردشگری به شرح زیرمی باشد.
فواید اقتصادیگردشگری روستایی منبع مهم و جدید ایجاد درآمد برای جوامع روستایی است بنابراین در کارهایی که با گردشگری مرتبط هستند مثل آماده کردن اتاق برای گردشگران، تهیه غذا، خرده فروشی، حمل و نقل و ایجاد سرگرمی، شغلهای جدیدی بوجود می آیند.
از فعالیتهای خدماتی موجود مثل سیستم حمل و نقل، مراقبتهای دارویی، صنایع و حرفه های سنتی روستایی حمایت می شود.
تنوع اقتصاد محلی بیشتر و اقتصاد جوامع محلی گسترده و استوار می شودفرصتهایی برای فعالیتهای چند گانه بوجود می آیدو بدین وسیله از رکود اقتصادی موقتی جلوگیری و از درآمد ها حمایت می شود.
از حرفه ها و خدمات موجود حمایت می شود.شغلهای جدید و متنوع در مناطق مختلف ایجاد می شوند و بوسیله کم کردن کمک هزینه های کشاورزی اقتصاد محلی را تقویت می کند.
فواید اجتماعیتوسعه گردشگری روستایی سبب فواید اجتماعی مختلفی در جوامع روستایی می شوداز قبیل:-تقویت و حمایت خدمات محلی مانند حمل و نقل عمومی و مراقبتهای بهداشتی-ایجاد امکانات و جاذبه های جدید مثل امکانات فرهنگی، مراکز تفریحی یا ورزشی-افزایش روابط اجتماعی در جوامع دور افتاده روستایی و ایجاد فرصتهایی برای مبادله فرهنگی
-ایجاد آگاهی بیشتر در زمینه اصطلاح فرهنگهای محلی، حرفه ها و هویت فرهنگی-پرکردن دوباره جمعیت در مناطق روستایی، زیرا این امر با سیاستهای کاهش جمعیت و افزایش تعداد کهنسالان جوامع روستایی مقابله می کند-افزایش نقش زنان در جوامعی که سنتی تر و دور افتاده تر هستند.
فواید زیست محیطیانگیزه اصلی بسیاری از گردشگران از دیدار روستا، بهره گیری از فضای روستایی است موفقیت گسترش گردشگری روستایی به محیط زیست جذاب بستگی داردبنابراین گردشگری هم درآمد ایجاد می کند و هم انگیزه حفظ، حمایت و آبادانی محیط زیست طبیعی روستا را ایجاد می کند.
از حفظ و آبادانی فضاهای تاریخی مثل خانه های روستایی، باغها و گردشگاهها، حمایت می کندهمچنین گردشگری سبب بازسازی ساختمانهای قدیمی و متروک روستا می شودبطور مثال انبارها یا آسیابهای قدیمی را می توان به مراکز صنعتی و یا اصطبلهای قدیمی را به دستگاههای ساختمانی تبدیل کرد. با انجام فعالیتهای از قبیل دفع زباله، تنظیم آیین نامه های ترافیک و اصلاح ساختمانها منجر به بهبود محیط زیست در دهکده ها و روستاها می شود (جولیا شارپلی، ترجمه منشی زاده و نصیری، 1380، ص42).
2-5-4 آسیب های توسعه گردشگری روستاییروستا منبعی است که برای مقاصد مختلفی از آن بهره برداری می شود و مسلما در کنار فوایدی که دارد آثار منفی نیز به دنبال دارد. مسلما توسعه گردشگری روستایی تحقق نمی یابد مگر اینکه برای آن هزینه هایی صرف شود و با به مخاطره انداختن محیط زیست روستا برآن تاثیر منفی گذارد. علاوه براین موارد همه اقسام گردشگری از جمله گردشگری روستایی تاحدی بر طبیعت و محیط اجتماعی – فرهنگی مناطق توریستی تاثیر منفی می گذارند. بنابرایناز دهه 1970 توجه به گسترش مطلوب انواع مفید گردشگری افزایش یافته است. ولی باید توجه داشت همانطور که فوایدی از توسعه گردشگری روستایی حاصل می شود توسعه نامناسب آن نیز زیانها و آثار منفی به دنبال دارد. ببا این حال سطح این تاثیرات متناسب با عوامل مختلفی چون اهمیت صنعت گردشگری محلی، ظرفیت گردشگران و فعالیتهایشان، استحکام محیط زیست محلی و اقتدار فرهنگها و سنن محلی تغییر می کند.
آسیبهای اقتصادیهمچنان که گردشگری درآمد زاست و در ایجاد فرصتهای شغلی نقش دارد این کارکردها باید زیانهای اقتصادی را به حال تعادل درآورند زیرا گردشگری روستایی موارد زیر را انجام می دهد:هزینه خدمات عمومی مثل جمع آوری زباله، خدمات دارویی و تامین مخارج پلیس ها را افزایش می دهد.
در هزینه های توسعه ای مثل ایجاد جاذبه توریستی، امکانات و به طور کلی اصلاحات زیربنایی دخالت داردمشاغل تمام وقت و فصلی را ایجاد می کند(علاوه براین ممکن است مردم محلی علاقه مندی یا مهارت لازم برای پذیرش شغل پیشنهاد شده از جانب گردشگری را نداشته باشند زیرا بسیاری از مشاغل مربوط به گردشگری توسط افراد غیر روستایی اداره می شوند)غالبا منجر به افزایش قیمت زمین کالا و خدمات می شود بویژه مالکیت خانه های ییلاقی در مناطق روستایی به این معناست که مردم محلی بیش از حد به این صنعت وابسته اند و در نتیجه نظارت جوامع محلی برمناطق توریستی کم می شود.
آسیبهای اجتماعیهجوم تعداد زیاد گردشگران می تواند تاثیرهای کوتاه مدت و بلند مدت براستحکام اجتماعی و فرهنگی جوامع روستایی داشته باشد. مدت زمان طولانی گمان می شدکه گردشگری در روند آشنایی با فرهنگهای جدید و گوناگون محلی تحول ایجادمی کند و این بیشتر در مورد جوامع دور افتاده سنتی و کوچک روستایی که برای تاثیر پذیری از محیط خارج آماده بودندصادق است ولی باید در نظر داشت که توسعه گردشگری موجب تاثیر های منفی برجوامع محلی و فرهنگ آنها می شود. بطور مثال:- جرم و جنایت و سایر رفتارهای ضد اجتماعی را افزایش می دهد.
– تراکم و افزایش جمعیت به حریم ساکنان روستا تجاوز می کند.
– خدمات محلی را کاهش می دهد. بطور مثال رستورانها را جایگزین فروشگاهها ی کوچک محلی می کند.
– روستاییان را با عقاید جدید، مد لباس و شیوه های نادرست رفتاری آشنا می کند که با ارزشهای سنتی – -فرهنگی مقابله می کنند.
– به خانه سازی تاکید می کندو روستاییان را در مورد داشتن درآمد موقت یا اقامت دایمی دچار تردید میکند.
آسیبهای زیست محیطیمحیط زیست روستا برای گردشگری انعطاف پذیر و قابل توسعه است به طور کلی حضور تعداد زیاد بازدیدکنندگان و فراهم آوری امکانات تفریحی برای برآورده کردن نیازهای آنها. اگر به طور صحیح کنترل و اداره نشود ویژگی های زیست محیطی که گردشگران را به مناطق روستایی می کشاند کاهش می دهد یا حتی نابود می کند بویژه گردشگری:- باعث ویرانی هایی در محیط زیست ساخته بشر می شود فعالیتهایی مانند اسکی، هاکی، صخره نوردی و اتومبیل رانی در محیط زیست تاثیر گذار هستند و خانه های روستایی، باغها و پارکها در اثر استفاده بیش از حد گردشگران دچار آسیب می شوند.
– آلودگی را در مناطق روستایی افزایش می دهد. ممکن است آلودگی ظاهری باشد وجود اشغال و زباله که ناشی از تردد زیاد مسافران است آلودگی صوتی یا تصویری باشد. که می تواند در اثر فشردگی ترافیک در جاده های روستا یا توسعه نابجا یا دخالت در وضع ظاهری روستا ایجاد شود(جولیا شارپلی، ترجمه منشی زاده و نصیری، 1380، ص45).
2-5-5 خدمات گردشگری روستاییخدمات گردشگری روستایی فعالیتهای مختلفی را شامل می شود. توریسم روستایی سازمانها و شرکتهای زیادی را در بر می گیرد از خصوصی گرفته تا دولتی، از شرکتهای بزرگ بین المللی تاشرکتهای کوچک خانوادگی که همه آنها فواید زیادی را نصیب بازدیدکنندگان روستایی می کنند. اگر چه تقاضا و خدمات گردشگری روستایی دو روی سکه اند و هیچ نقطه مشترکی میان آنها وجود ندارد. به عبارت دیگرتدارک دیدن گردشگری روستایی فرایند پیچیده ودشواری است این پیچیدگی ها به دلیل نیازی است که برای برنامه ریزی و توسعه گسترده تر مناطق روستایی احساس می شود. بنابراین عرضه گردشگری روستایی معمولا به طور جداگانه هر بخش یا فعالیت را مورد توجه قرار می دهد که این بخشها در مجموع نتایج حاصل از گردشگری روستایی را نشان می دهند. در باره بخشهای مختلف مثل گردشگری کشاورزی، فراهمآوری فعالیتهایی چون دوچرخه سواری در کوهستان یا سیاستهای موثری چون طراحی پارکهای ملی به عنوان وسیله ای برای وفق دادن میان حفظ محیط زیست و تفریح مطالعات می توانند اطلاعاتی ارائه دهند. اگر چه نمی توان ارزش چنین تحقیقاتی را انکار کرد. اما توجه به خدمات گردشگری از جنبه وسیع تر نیز ضروری است. به عبارت دیگر از نظر گردشگر فراورده گردشگری روستایی فراتر از تسهیلات اقامتی، جاذبهها و انجام فعالیتهای متفاوت است. انگیزه بسیاری از حضور در روستا و ویژگی های ذاتی و اختصاصی روستاست. امکان لذت بردن از آرامش و سکوت روستا و ویژگیهای طبیعی و فرهنگی محیط روستایی هم بخشهای مهمی از فراورده های گردشگری روستایی به حساب می آیند. علاوه براین عوامل دیگری چون حمل و نقل وسهولت سفر در لذت بردن یا احساس رضایت گردشگران اثر می گذارند بنابراین پی بردن به وابستگی متقابل بین این جنبه های متفائت اهمیت اساسی دارد (جولیا شارپلی، ترجمه منشی زاده و نصیری، 1380، ص68).
2-5-6 فراورده کلی گردشگری روستاییدیدار گردشگران از روستاشامل بخشها و فراورده های متفاوتی می شود این بخشها حمل و نقل، اقامتگاه، سرگرمی، جاذبه ها و تسهیلات جزیی را در بر می گیرند که همه اینها در مجموع جزء خدمات گردشگری هستند. گاهی این تسهیلات متفاوت از طریق گروه های سیاحتی و بنگاههای مسافرتی ترتیب داده میشوند. گاهی اوقات خود گردشگران این ارکان را انتخاب کرده و فراهم می آورند. این عوامل در کل ترکیبی از فعالیتها و عملکرد ها را ایجاد می کنند که فراورده گردشگری نام دارد. فراورده های گردشگری را می توان از دو جهت بررسی کرد. از طرفی می توان به آن از نقطه نظر صنعت گردشگری یا تولیدکنندگان فراوردههای گردشگری نگریست زیرا آنها توجه خود را به مشکلاتی که بخشهای مختلف دارندمعطوف کرده اند. از طرف دیگر فراورده گردشگری از دیدگاه گردشگران مورد بررسی قرار می گیرد در این حالت فراورده گردشگری، تجربه کلی گردشگری به حساب می آیدو میزان فراورده ای که از گردشگری حاصل می شود بیشتر از درآمدی است که ایجاد می کند به عبارت دیگر فراورده گردشگری روستایی تنها مجموعه جاذبه ها، تسهیلات و فرصتها ی تفریحی در روستا نیست. بلکه دوره ها و زمانها یی را که قبل و بعد از دیدارها در روستا رخ می دهنددر بر می گیرد (جولیا شارپلی، ترجمه منشی زاده و نصیری، 1380، ص68).
2-6 زیربناهای صنعت توریسمبرای موفقیت صنعت توریسم وجود عامل زیربنایی از اهمیت زیادی برخوردار میباشد. این زیربناها عبارتند از : شاهراهها، فرودگاهها، خطوط راهآهن، جادهها، پارکینگها، پارکها امکانات روشنایی، تسهیلات دریایی، اتوبوس، هتلها، رستورانها، مراکز خرید، اماکن تفریحی، موزهها، مغازهها. همچنین سیستم بنایی مهم در جهانگردی به شمار میآید که این تأسیسات میبایست قابل استفاده باشند و طوری طراحی شوند که برای هرگونه افزایش و توسعه در آینده مناسب باشند.
امکانات اقامتی و هتلها نیز از جمله زیربناهای مهم در جهانگردی هستند که باید علاوه بر مکانیابی از نظر شیوههای مهندسی جدید با رعایت سبکهای محل طراحی و ساخته شوند به صورتی که تزئینات داخلی هتلها جالب و آرامش بخش باشد و محیطی زیبا و دلنشین فراهم آورد.
وجود جادهها از عوامل دیگری در صنعت جهانگردی است، زیرا متداولترین وسیله حمل و نقل در کشورهای توسعه یافته، اتومبیل است. اگر چه ساختن جادهها بسیار مهم بوده اما میبایست به نحوی ساخته شوند که در مقابل تغییرات آب و هوایی مقاوم و براساس استانداردهای بینالمللی باشد.
خدمات فرعی از قبیل پمپهای بنزین و تعمیرگاه، رستورانهای کنار جاده، پارکها و سرویسهای بهداشتی و تابلوهای راهنما از جمله عواملی است که باید در نظر گرفته شود. برای احداث جادههای جدید باید برنامهریزی بلند مدت انجام شود و توجه خاصی به جادهها با مناظر زیبا صورت گیرد.
علاوه بر این موارد، آثار فرهنگی نیز موجب بسیاری از جهانگردان میگردد.
منابع فرهنگی هر منطقه شامل هنرهای دستی، ادبیات، تاریخ، موسیقی، هنرهای نمایشی، رقص، ورزشها و سایر فعالیتهای فرهنگی است.
روحیه مهماننوازی، خوشآمد گویی کارکنان هتل و مؤدب و صمیمی بودن آنها و تمایل به ارائه خدمت قابل قبول و سایر رفتارهای گرم و دوستانه از سوی آنان نیز از عوامل بسیار مهم در جذب جهانگردان و توسعه صنعت توریسم است (پایلی یزدی، و سقایی، 1385، ص 112).
2-7 عوامل موفقیت کشورها در جلب توریسم
به طور کلی عوامل مهمی در بالا رفتن تعداد ورود جهانگرد و در نتیجه افزایش در آمد جهانگردی در یک سرزمین یا کشور دخالت دارد، به قرار زیر :
الف) وسایل آمد و رفتیکی از دلایل بسیار مهم استقبال جهانگردان از رفتن به کشورهای پیشرفته این است که این کشورها وسایل حمل و نقل مطمئن راحت و بسیار منظمی در اختیار دارند. وقت مسافر، به سبب تأخیر یا کمبود وسیله آمد و رفت در کشور مقصد تلف نمیشود و از زمان و بودجهای که برای مسافرتش در نظر گرفته است، نهایت استفاده را میبرد.
ب) آزادی، امنیت و رفاهپدیده اوقات فراغت و مسافرت، با آزادی و امنیت و رفاه رابطه تنگاتنگی دارد. فردی که در طول سال، در محل دائم کار و زندگیاش مقید به رعایت ضوابط و مقرراتی از جهات مختلف است، به این جهت مسافرت میکند که بتواند حتیالامکان آن طور که میخواهد لباس بپوشند، رفتار کند و. . . روی هم رفته، مسافر به جایی میرود که از آزادی رفتار و پوشش و. . . بیشتری برخوردار باشد. وانگهی مطمئن باشد که در چند روز مسافرت زندگیاش مورد تهدید و ارعاب نیست، از امنیت و احترام کامل برخوردار است و میتواند در آسایش و آزادی و رفاه زندگی کند.
ج) خدمات :
انواع خدمات در جهانگردی مشارکت دارند هتلها، تسهیلات اسکان و پذیرایی، اردوگاهها، رستورانها و خدمات تغذیه، استراحتگاهها، پارکهای موضوعی، خدمات اطلاعرسانی، تورهای داخلی و سفرهای کوتاه تفریحی، جاذبههای فرهنگی، مغازهها، تسهیلات تفریحی و ورزشی.
در جهانگردی محل سکنا و غذا و آشامیدنی بخش از جهانگردی هستند. معمولاً هر دیدارکنندهای مجبور است از خدمات مختلف موجود استفاده کند. استفاده از اجزای دیگر جهانگردی اختیاری است و به نیازها و ترجیحات دیدار کننده بستگی دارد.